CLS_ADR với thuốc trị ĐTĐ

1. Tác dụng không mong muốn: Case 1

Bệnh nhân đái tháo đường không nên dùng sulfamide gây hạ đường huyết nếu như không ăn ngay sau đó (do chán ăn, thiếu thời gian,…)

Đâu là các triệu chứng của hạ đường huyết? – Hạ đường huyết là tác dụng không mong muốn thường gặp ở bệnh nhân được điều trị bằng insulin hoặc các thuốc kích thích bài tiết insulin như: sulfamide gây hạ đường huyết, repaglinide. – Các triệu chứng lâm sàng của hạ đường huyết rất khác nhau theo từng cá nhân, và đối với mỗi cá nhân, lại phụ thuộc vào các giai đoạn bệnh. + Các triệu chứng của hệ adrenergic (do sự bài tiết của adrenalin phản ứng với hạ đường huyết):             + Vã mồ hôi, bàn tay ẩm và nhợt.             + Cảm thấy rất đói.             + Các dấu hiệu tim mạch: nhịp tim nhanh, đánh trống ngực.             + Run. + Các triệu chứng do thiếu glucose não:             + Suy nhược đột ngột,             + Rối loạn khả năng chú ý, mất phương hướng, nói nặng kém mạch lạc             + Rối loạn nhân cách: lo âu, bồn chồn, cáu kỉnh, hung hăng và bạo lực.             + Rối loạn cảm giác: song thị, ảo thị, rối loạn khứu giác.             + Chóng mặt, cảm giác như say rượu, có thể khiến lầm tưởng đến việc sử   dụng rượu quá mức. + Trong trường hợp hạ đường huyết nặng:             + Co giật.             + Hôn mê do hạ đường huyết, hôn mê sâu và yên lặng. + Trong trường hợp hạ đường huyết nặng và lặp đi lặp lại:             + Rối loạn tâm thần, trí nhớ, mất trí nhớ             + Rối loạm thần kinh, liệt nửa người. – Các triệu chứng adrenergic xuất hiện trước các triệu chứng khác nếu như đường huyết hạ dần dần. Kích thích adrenergic cho phép huy động glucose nội sinh. Các thuốc chẹn beta (thậm chỉ là ở dạng thuốc nhỏ mắt) có thể che giấu một số triệu chứng như run và tim đập nhanh, không ảnh hưởng đến các triệu chứng khác. Hơn nữa, việc sử dụng thuốc chẹn beta có thể gây kéo dài cảm giác khó chịu do hạ đường huyết do sự ức chế hệ giao cảm, đặc biệt là những thuốc chẹn beta không chọn lọc trên tim (như propranolol).

2. Tác dụng không mong muốn: Case 2

Thận trọng khi kết hợp 2 thuốc điều trị đái thào đường là Avandamet và Glucovance! Cả 2 đều chứa metformin, là nguyên nhân của các rối loạn tiêu hóa thường gặp, và cần thiết phải dùng liều tăng từ từ.

3. Tác dụng không mong muốn: Case 3

Trên 10% bệnh nhân sử dụng metformin gặp rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là tiêu chảy. Loperamid có thể được sử dụng trong 72h. Nếu tiêu chảy kéo dài dai dẳng và tái phát, việc điều trị đái tháo đường cần được đánh giá lại.

4. Tác dụng không mong muốn: Case 4

Dược sĩ có nghĩa vụ phải báo cáo tất cả các tác dụng không mong muốn nghiêm trọng hoặc không dự đoán trước tới Trung tâm Cảnh giác dược khu vực.

Các trường hợp có nguy cơ gây hạ đường huyết: – Tiêm insulin nhanh hoặc dùng thuốc kích thích bài tiết insulin (sulfamide hoặc repaglinide) mà không ăn uống đầy đủ. – Dùng lượng thuốc gấp đôi (ví dụ như do quên dùng một lần trước đó) hoặc do tăng liều dùng. – Hoạt động thể lực mạnh, không phù hợp, không phù hợp với liều dùnginsulin hoặc chế độ ăn. – Tương tác với các thuốc gây hạ đường huyết. – Tương tác thuốc với thuốc ức chế enzym (như một số azole) hoặc một số thuốc gây suy giảm chức năng thận. – Mất nước gây suy giảm chức năng thận. Bệnh nhân cần được giới thiệu về các nguy cơ hạ đường huyết, những dấu hiệu cảnh báo (xem trang 3) và những việc phải làm tùy vào mức độ nghiêm trọng (xem trang 10)

5. Tác dụng không mong muốn: Case 5

Sự thay đổi bất thường về thái độ của bệnh nhân đái tháo đường type 1 cần nghi ngờ  do sự mất cân bằng đường huyết

6. Tác dụng không mong muốn: Case 6

Sự tăng cân nhanh chóng ở bệnh nhân đái tháo đường có thể do dùng glitazone (Actos, Avandia, Avandamet) và cần phải  thay đổi  phác đồ điều trị.

Những thuốc làm thay đổi đường huyết: Một số thuốc không dùng để điều trị đái tháo đường có thể làm thay đổi đường huyết. Nó có thể làm tăng hoặc tăng nặng thêm cơn hạ đường huyết ở bệnh nhân, hoặc trái lại, có thể làm giảm tác dụng điều trị đái tháo đường. Những thuốc gây hạ đường huyết: – Dextropropoxyphene, tramadol: thường ở bệnh nhân cao tuổi khi bị suy giảm chức năng thận. – Thuốc Ức chế men chuyển (ACEI): khi cho sử dụng ACEI ở bệnh nhân đang điều trị bằng sulfamide gây hạ đường huyết, cần kiểm soát đường huyết chặt chẽ hơn. Các ACEI là thuốc được lựa chọn để điều trị tăng huyết áp ở bệnh nhân đái tháo đường vì nó có hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh thận do đái tháo đường. – Quinine: thông báo cho bệnh nhân trong trường hợp sử dụng để điều trị sốt rét. – Một số thuốc chống loạn nhịp tim: cibenzoline, disopyramide, hydroquinidine, quinidine, trong các trường hợp đặc biệt: người cao tuổi, suy giảm chức năng thận, dùng liều cao. – Ethanol: Với một lượng vừa đủ, rượu có thể gây hạ đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường, đôi khi là một vài giờ sau khi uống. Nó có thể che giấu một số triệu chứng hạ đường huyết và làm thay đổi cơ chế bù trừ. Dùng một lượng lớn alcol (ở liều gây ngộ độc) có thể tự gây hạ đường huyết. Những thuốc gây tăng đường huyết: Việc sử dụng một thuốc gây tăng đường huyết ở bệnh nhân đái tháo đường trong một thời gian dài sẽ có hại (các biến chứng tim mạch) nếu việc điều trị đái tháo đường không kiểm soát được cân bằng đường huyết. Trong điều trị cấp tính, hiếm khi các thuốc gây tăng đường huyết gây ra các hậu quả nặng nề (hôn mê do tăng đường huyết) – Corticoid dùng kéo dài: thường gây tăng đường huyết. – Thuốc ức chế protease của HIV: thường là nguyên nhân xuất hiện đái tháo đường (5% bệnh nhân) hoặc làm nặng hơn tình trạng bệnh ở những người đã mắc đái tháo đường. – Hormon tuyến giáp: cần điều chỉnh phác đồđiều trị đái tháo đường vào lúc khởi đầu điều trị hay lúc thay đổi liều. – Thuốc ức chế miễn dịch (ciclosporine, tacrolimus): cần điều chỉnh phác đồ điều trị đái tháo đường. Nếu như có biện pháp thay thế, không được kê một thuốc gây ảnh hướng đến đường huyết cho một bệnh nhân đái tháo đường đang điều trị ổn định. Ngược lại, bệnh nhân sử dụng những thuốc này cần được cảnh báo về nguy cơ thay đổi đường huyết, không chỉ trong quá trình điều trị mà còn cả khi đã dừng thuốc.