ANSM: Nguy cơ sai sót trong sử dụng Methotrexat đường uống

SVD5. Hồ Thị Thảo – Trường ĐH Y Dược Huế

Methotrexate là một thuốc kháng acid folic được sử dụng trong điều trị nhiều bệnh như là viêm khớp dạng thấp, bệnh vẩy nến, và thai ngoài tử cung. Theo thống kê của FDA từ tháng 11 năm 1997 đến tháng 12 năm 2001 có 106 trường hợp báo cáo các sai sót về thuốc liên quan đến methotrexate trong đó có 25 trường hợp tử vong (24%) và 48 trường hợp xảy ra tác dụng phụ nghiêm trọng khác (45%). Các loại lỗi phổ biến nhất liên quan đến sự nhầm lẫn về lịch trình liều lượng một lần (30%) và các sai sót về liều lượng khác (22%). Chỉ định sử dụng thường xuyên nhất là viêm khớp dạng thấp (42%). Trong số các sai sót, 39 (37%) là do bác sĩ kê toa, 21 (20%) do bệnh nhân, 20 (19%) do uống thuốc, và 18 (17%) do cán bộ y tế [1]. Các trường hợp thường gặp về không tuân thủ lịch trình liều lượng hàng tuần đối với bệnh viêm khớp dạng thấp:

• Bệnh nhân dùng methotrexate 2,5 mg mỗi 12 giờ trong 6 ngày liên tiếp thay vì 2,5 mg mỗi 12 giờ cho ba liều mỗi tuần.
• Bệnh nhân hiểu sai hướng điều trị uống mỗi ngày 10 mg thay vì mỗi thứ hai hàng tuần.
• Bác sĩ kê toa methotrexate 15 mg mỗi ngày thay vì hàng tuần

Các biện pháp tránh sai sót trong sử dụng methotrexat đường uống:

Đối với bác sỹ:

• Ghi rõ một cách hệ thống trong đơn thuốc ngày sử dụng thuốc cố định trong tuần của bệnh nhân. Ngày này cần được thống nhất với người bệnh để tránh nhầm lẫn.
• Thận trọng với những bệnh nhân là người cao tuổi và/hoặc có vấn đề về nhận thức do có nguy cơ nhầm lẫn cao.

Đối với dược sỹ nhà thuốc:

• Đảm bảo bệnh nhân nắm rõ về cách dùng methotrexat, nhất là số lần dùng
• Ghi rõ trong tờ hướng dẫn bệnh nhân và trên lọ thuốc ngày dùng và đưa tờ hướng dẫn cho bệnh nhân vào mỗi lần cấp thuốc.

Đối với dược sỹ ở các cơ sở y tế:

• Cấp phát tới các khoa phòng chăm sóc bệnh nhân vào mỗi lần cấp phát methotrexat tờ hướng dẫn dành cho CSYT.

Đối với người chăm sóc bệnh nhân:

• Cẩn thận trọng bất cứ khi nào sử dụng methotrexat đường uống cho bệnh nhân và đánh dấu lại ngày dùng thuốc.
• Để tờ hướng dẫn cùng chỗ với các thuốc dùng để điều trị cho bệnh nhân trong mỗi lần cấp thuốc.

Đối với bệnh nhân:

• Methotrexat được sử dụng 1 lần duy nhất mỗi tuần
• Ngày dùng thuốc trong tuần được thống nhất lựa chọn giữa người bệnh và bác sỹ, cần tuân thủ đơn thuốc và yêu cầu dược sỹ ghi rõ ngày dùng lên lọ thuốc và tờ hướng dẫn dành cho bệnh nhân.
• Khi có bất cứ thắc mắc nào, cần báo lại cho bác sỹ hoặc dược sỹ.
• Liên hệ ngay với bác sỹ hoặc cấp cứu y tế khi sử dụng quá liều methotrexat. Tình trạng quá liều có thể dẫn đến 1 hay nhiều triệu chứng sau: bầm tím hoặc chảy máu không rõ nguyên nhân, mệt mỏi bất thường, sốt, loét hoặc viêm miệng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy nặng, phân sậm màu hoặc lẫn máu [2] .

Nguồn tài liệu tham khảo:

1. Pharm Am J Health Syst, Reported Medication Errors Associated With Methotrexate. American Society of Health-System Pharmacists 2004.
2. TRUNG TÂM DI VÀ ADR QUỐC GIA, ANSM: NGUY CƠ SAI SÓT TRONG SỬ DỤNG METHOTREXAT ĐƯỜNG UỐNG. 2016.