Sử dụng công cụ NO TEARS để xem xét sử dụng thuốc

Lược dịch: SVD. Trần Thị Huyền Trang, Dược K3 ĐH Y Dược HP

Hiệu đính: DS. Phan Thị Thu, DS. Võ Thị Hà

Nguồn: https://www.bmj.com/content/329/7463/434

Giới thiệu

Một người đàn ông 76 tuổi, cung cấp cho dược sĩ đơn thuốc của mình. Trong đó, bệnh nhân uống sáu loại thuốc đều đặn, năm trong số đó cần phải được đánh giá lại mỗi khi mua đợt mới.

Những vấn đề cần tìm hiểu

Ít nhất một phần ba số bệnh nhân ở Anh trên 75 tuổi đang uống từ bốn loại thuốc trở lên. Các phản ứng có hại của thuốc có liên quan đến từ 5% đến 17% số bệnh nhân nhập viện. Do đó, nguyên tắc “đầu tiên là không gây hại” trở thành phương châm cốt lõi. Các bác sĩ cần có khả năng đánh giá một cách nghiêm túc các cách điều trị cho bệnh nhân.

Công cụ NO TEARS

Gồm có 7 điểm cần đánh giá khi xem xét thuốc cho bệnh nhân

• N: Sự cần thiết và chỉ định
• O: Câu hỏi mở
• T: Kiểm tra và giám sát
• E: Bằng chứng và hướng dẫn điều trị
• A: Những biến cố có hại
• R: Giảm thiểu hoặc phòng ngừa rủi ro
• S: Đơn giản hóa và thay thế

Sự cần thiết và chỉ định – BN có biết tại sao cần uống mỗi loại thuốc không? Tại sao BN vẫn cần dùng thuốc? Có dự định điều trị lâu dài hay không? Liều dùng của thuốc có phù hợp không? Chẩn đoán phân biệt đã được thực hiện? Các phương pháp điều trị không dùng thuốc có tốt hơn không?

Các câu hỏi mở – Cho BN cơ hội thể hiện quan điểm của mình bằng cách đặt câu hỏi: “Cháu biết là rất nhiều bệnh nhân không dùng hết tất cả các thuốc của mình. Việc dùng đầy đủ tất cả các thuốc quả là một điều khó khăn. Bác có gặp vấn đề gì khi dùng thuốc không? ”, hoặc “Bác vẫn đang dùng thuốc đều đặn? ” Hoặc “ Bác có nghĩ rằng thuốc của mình có tác dụng không? ” Đối chiếu câu trả lời của bệnh nhân với số thuốc bệnh nhân mua để xem những gì bệnh nhân cung cấp có phù hợp.

Kiểm tra và giám sát — Đánh giá khả năng kiểm soát bệnh. Có tình trạng nào của bệnh nhân chưa được điều trị không? Tìm kiếm các lời khuyên về việc theo dõi phù hợp trong các hướng dẫn kê đơn như Danh mục thuốc quốc gia Anh British National Formularyor the US Physicians’ Desk và các tài liệu chăm sóc ban đầu khác, để từ đó dược sĩ cung cấp lời khuyên cho bệnh nhân.

Bằng chứng và các hướng dẫn — Liệu các bằng chứng khoa học có thay đổi kể từ khi đơn thuốc của BN được kê lần đầu? Có bất kì hướng dẫn kê đơn nào chỉ ra một loại thuốc của BN đã không còn phù hợp? Liều có phù hợp không? (Ví dụ, liều tối ưu hóa các thuốc ức chế men chuyển angiotensin trong suy tim.) Hiện nay các xét nghiệm khác có được khuyến cáo không, chẳng hạn như siêu âm tim hoặc xét nghiệm Helicobacter pylori?

Các biến cố có hại – BN có bất kỳ phản ứng phụ nào không? BN có đang uống thuốc bổ sung/thực phẩm chức năng hay thuốc OTC? Kiểm tra tương tác, trùng lặp thuốc hoặc chống chỉ định. Lưu ý về nguy cơ “kê đơn dây chuyền” (nghĩa là không phát hiện bất thường của bệnh nhân là biến cố có hại do thuốc, nên kê thêm các thuốc mới để điều trị biến cố có hại của thuốc).

Giảm thiểu hoặc ngăn ngừa rủi ro – Nếu thời gian cho phép, hãy sàng lọc các nguy cơ. Những nguy cơ rủi ro của BN, chẳng hạn như nguy cơ ngã? Thuốc có được tối ưu hóa để giảm thiểu những rủi ro này không?

Đơn giản hóa và thay thế – Có thể điều trị đơn giản hơn không? Liệu BN có biết thuốc nào là quan trọng? Liệu có thể là tốt hơn nếu thay thế nhiều thuốc liều thấp bằng 1 liều cao của 1 thuốc duy nhất. Giải thích bất kỳ thay thế nào làm tăng hiệu quả điều trị cho bệnh nhân

Chúng ta cần làm gì?

• Nhớ các bước NOTEAR và ghi chép lại sau khi phỏng vấn bệnh nhân. Nó sẽ làm cho việc xem xét thuốc tiếp theo dễ dàng hơn và có thể có nhiều thông tin quan trọng.
• Kết hợp cùng một lúc nhiều phần của công cụ NO TEARS, có nghĩa là bạn có thể điều chỉnh cho phù hợp với kiểu tư vấn của bạn, tăng cơ hội phát hiện một vấn đề về dùng thuốc. Ví dụ, đánh giá kỹ nguy cơ loãng xươn ở những bệnh nhân dùng steroid (đây có thể là xếp vào mục Biến cố có hại của thuốc nhưng mặt khác có thể xếp vào mục Hướng dẫn hay Phòng bệnh)
• Xác định các vấn đề quan trọng hoặc còn chưa thống nhất có thể cần được đề cập trong lần tư vấn tiếp theo.

Tài liệu tham khảo hữu ích

• Task Force on Medicines Partnership. Room for review. A guide to medication review: the agenda for patients, practitioners and managers. London: Medicines Partnership, 2002
• Rochon PA, Gurwitz JH. Optimising drug treatment for elderly people: the prescribing cascade. BMJ 1997;315:1096-9
• Zermansky AG, Petty DR, Raynor DK, Freemantle N, Vail A, Lowe CJ. Randomised controlled trial of clinical medication review by a pharmacist of elderly patients receiving repeat prescriptions in general practice. BMJ 2001;323:1340-3