Nước ép bưởi chùm và một số thuốc không trộn lẫn

Nguồn: “Grapefruit Juice and Some Drugs Don’t Mix”
Link: https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/grapefruit-juice-and-some-drugs-dont-mix
Biên dịch: SVD. Lý Gia Hân – ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch

Chú thích: Quả bưởi được nhắc đến trong bài viết là bưởi chùm hay còn gọi là bưởi đắng, bưởi bồ đào, bưởi nho (dịch theo từ tiếng Anh: grapefruit).

Quả bưởi chùm (grapefruit) và nước ép bưởi chùm

Quả bưởi chùm cũng như nước ép bưởi chùm là một phần trong chế độ ăn uống lành mạnh. Quả bưởi chùm gồm có vitamin C, kali và những chất dinh dưỡng cần thiết cho hoạt động của cơ thể.

Nước ép bưởi chùm và quả bưởi chùm có thể ảnh hưởng đến dược động của thuốc, cùng với đó, sự tương tác giữa thực phẩm và thuốc cũng là một vấn đề đáng quan ngại. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã yêu cầu một số loại thuốc kê đơn và không kê đơn (OTC) thường dùng bằng đường uống phải kèm theo cảnh báo không được uống nước bưởi chùm hoặc ăn bưởi chùm trong khi dùng thuốc.

Dưới đây là ví dụ về một số loại thuốc mà nước ép bưởi chùm có thể gây ra tương tác:

• Một số loại thuốc statin để giảm cholesterol, như Zocor (simvastatin) và Lipitor (atorvastatin).
• Một số loại thuốc điều trị huyết áp cao, như Procardia và Adalat CC (đều là nifedipine).
• Một số loại thuốc chống thải ghép, như viên nang Neoral và Sandimmune hoặc dung dịch uống (đều là cyclosporin).
• Một số loại thuốc chống lo âu, chẳng hạn như BuSpar (buspirone).
• Một số corticosteroid điều trị bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng, chẳng hạn như Entocort EC và viên nén Uceris (đều là budesonide).
• Một số loại thuốc điều trị loạn nhịp, như Pacerone và viên nén Cordarone (đều là amiodarone).
• Một số thuốc kháng histamine, chẳng hạn như Allegra (fexofenadine).

Nước ép bưởi chùm không ảnh hưởng đến tất cả các thuốc trong các nhóm nêu trên. Mức độ nghiêm trọng của tương tác có thể khác nhau tùy thuộc vào mỗi người, loại thuốc và lượng nước ép bưởi chùm bạn uống. Liên hệ với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc dược sĩ của bạn và đọc bất kỳ thông tin nào được cung cấp kèm theo các thuốc kê đơn hoặc không kê đơn (OTC) của bạn để tìm hiểu liệu rằng:

• Loại thuốc cụ thể của bạn có bị ảnh hưởng bởi nước ép bưởi chùm hay không.
• Nếu được, bạn có thể uống bao nhiêu nước ép bưởi chùm.
• Những loại trái cây hoặc nước trái cây khác cũng có thể ảnh hưởng đến thuốc của bạn tương tự như nước ép bưởi chùm.

Cách nước ép bưởi chùm can thiệp quá trình sử dụng thuốc

Với hầu hết các loại thuốc tương tác với nước bưởi chùm, “nước ép sẽ làm tăng lượng thuốc đi vào máu hơn”, Tiến sĩ Shiew Mei Huang từ FDA cho biết. “Khi có quá nhiều thuốc trong máu, bạn có nhiều nguy cơ gặp tác dụng phụ hơn”.

Ví dụ, nếu bạn uống nhiều nước bưởi chùm khi dùng một số loại thuốc statin để giảm cholesterol, hàm lượng lớn thuốc có thể tồn tại trong cơ thể, làm tăng nguy cơ tổn thương gan và cơ, dẫn đến suy thận.

Nhiều loại thuốc được phân hủy (chuyển hóa) với sự trợ giúp của một loại enzym quan trọng gọi là CYP3A4 trong ruột non. Nước ép bưởi chùm có khả năng ngăn chặn hoạt động của CYP3A4 trong ruột, vì vậy thay vì được chuyển hóa, nhiều thuốc sẽ đi vào máu và lưu lại trong cơ thể lâu hơn. Kết quả: cơ thể bạn có quá nhiều thuốc.

Lượng enzym CYP3A4 trong ruột là khác nhau ở mỗi người. Một số người có rất nhiều enzym này nhưng lại rất ít ở những người khác. Vì vậy, nước ép bưởi chùm có thể ảnh hưởng đến mọi người khác nhau ngay cả khi họ dùng cùng một loại thuốc.

Mặc dù trong nhiều thập kỷ, các nhà khoa học đã biết rằng nước ép bưởi chùm có thể gây tăng nồng độ của một số loại thuốc trong cơ thể, nhưng nhiều nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng nước ép bưởi chùm có tác dụng ngược lại với một số loại thuốc khác.

“Nước ép bưởi chùm có khả năng giảm hàm lượng hoạt chất fexofenadine đi vào máu, gây giảm hiệu quả hoạt động của thuốc”, theo Tiến sĩ Huang. Fexofenadine (biệt dược Allegra) được bán theo đơn và không kê đơn để làm giảm các triệu chứng của dị ứng theo mùa. Fexofenadine cũng có thể mất tác dụng nếu uống với nước cam hoặc táo, vì vậy trên nhãn thuốc có ghi “Không dùng với nước trái cây”.

Tại sao lại có sự tác dụng ngược? Thay vì thay đổi sự trao đổi chất, nước ép bưởi chùm có thể ảnh hưởng đến các protein trong cơ thể được gọi là chất vận chuyển thuốc, giúp vận chuyển thuốc vào tế bào trong cơ thể để hấp thu. Kết quả là lượng thuốc đi vào máu ít hơn và thuốc sẽ không hoạt động tốt, Huang nói.

Cách nước ép chùm bưởi ảnh hưởng đến thuốc

Sau khi được nuốt xuống, thuốc có thể bị phân hủy (chuyển hóa) bởi các enzym và/ hoặc được hấp thụ nhờ các chất mang trong các tế bào ở ruột non. Nước ép bưởi chùm có thể gây ra các vấn đề với các enzym và chất vận chuyển này, dẫn đến việc có quá nhiều hoặc quá ít thuốc trong cơ thể.

Một số loại thuốc, như một số loại statin được sử dụng để giảm cholesterol, bị phân hủy bởi các enzym. Như đã trình bày ở trên, nước ép bưởi chùm có thể cản trở hoạt động của các enzym này, làm tăng lượng thuốc trong cơ thể và có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn.

Các loại thuốc khác, như fexofenadine, được các chất mang vận chuyển vào tế bào của cơ thể. Như đã trình bày ở trên, nước ép bưởi chùm có thể cản trở hoạt động của các chất vận chuyển, làm giảm lượng thuốc trong cơ thể và có thể khiến thuốc mất tác dụng.

Tìm hiểu xem liệu bạn có cần tránh bưởi hay các loại nước trái cây khác

• Hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn liệu nước bưởi chùm có tương tác với thuốc của bạn hay không.
• Đọc hướng dẫn sử dụng thuốc hoặc tờ thông tin bệnh nhân đi kèm với thuốc theo toa của bạn để tìm hiểu xem nước ép bưởi chùm có ảnh hưởng đến thuốc của bạn hay không.
• Đọc nhãn Thông tin về thuốc trên các thuốc OTC của bạn, nhãn này sẽ cho biết liệu bạn có nên uống kèm bưởi chùm hoặc các loại nước trái cây khác hay không.
• Nếu bạn phải tránh uống nước bưởi chùm với thuốc của mình, hãy kiểm tra nhãn của nước ép trái cây hoặc đồ uống có hương vị nước trái cây để xem chúng có được làm bằng nước bưởi chùm hay không.
• Cam Seville (thường được sử dụng để làm mứt cam), bưởi và tangelo (lai giữa quýt và bưởi) có thể có tác dụng tương tự như nước ép bưởi chùm. Không ăn những trái cây này nếu thuốc của bạn tương tác với nước bưởi chùm.