LIỀU VÀ CÁCH DÙNG ỨC CHẾ BƠM PROTON (PPI)

Người dịch: Phan Thúy Diễm – Sinh viên Dược 5 – Đại học Tây Đô

Người hiệu đính: Nguyễn Thị Thảo – Khoa Dược, BV Nhi Thanh Hóa

Nguồn: NPS Medicinewise. Proton pump inhibitor (PPI) dosage and administration. Link: http://www.nps.org.au/medicines/digestive-system/indigestion-reflux-and-stomach-ulcer-medicines/heartburn-and-reflux-medicines/for-health-professionals/dosage-and-administration

Tóm tắt

Hầu hết các thuốc ức chế bơm proton (PPI) có hai chế độ liều là chế độ liều chuẩn (standard dose) và chế độ liều thấp (low dose). Các PPI thường được dùng bằng đường uống với hai dạng bào chế là viên nén hoặc viên nang. Dạng đường tiêm tĩnh mạch chỉ được sử dụng đối với một số PPI.

Ở người lớn bị rối loạn acid dạ dày không biến chứng thường đòi hỏi dùng liều khởi đầu PPI uống là liều chuẩn.

Sử dụng PPI ở những bệnh nhân bị trào ngược dạ dày – thực quản (các triệu chứng phổ biến như ợ chua, cảm giác buồn nôn) cần phải được xem xét kỹ hơn.

Chỉ định

Esomeprazole, lansoprazole, omeprazole, pantoprazole và rabeprazole sử dụng bằng đường uống được bào chế dưới dạng viên nén hoặc viên nang bao tan trong ruột. Những dạng thuốc này không nên nhai hoặc bẻ viên thuốc mà hãy nuốt nguyên viên thuốc với một lượng nhỏ nước hay nước trái cây. Ngoài ra, esomeprazole và pantoprazole còn được bào chế thành các hạt nhỏ đựng trong gói, có thể được uống bằng cách hòa với nước hoặc nước trái cây.

Esomeprazole, omeprazole và pantoprazole còn được phê duyệt dùng đường tiêm tĩnh mạch (IV) cho một số chỉ định chọn lọc.

Liều lượng

Hầu hết PPI có ít nhất hai chế độ liều là chế độ liều chuẩn và chế độ liều thấp. Một số PPI còn có thêm chế độ liều khác (ví dụ, esomeprazole có chế độ liều cao là 40mg)

Sử dụng PPI trong thời gian ngắn có thể điều trị rối loạn acid dạ dày tá tràng không biến chứng.

Sử dụng PPI liều chuẩn trong thời gian ngắn thích hợp trong điều trị một số bệnh nhân rối loạn acid dày không biến chứng. Tuy nhiên, cần sử dụng PPI ở liều cao hơn hoặc dùng liên tục trong thời gian dài để điều trị những bệnh khác. Trên những bệnh nhân dùng PPI kéo dài cần phải được đánh giá xem liệu có nên tiếp tục chỉ định thuốc không.

Trào ngược dạ dày – thực quản

Sử dụng PPI liều chuẩn hàng ngày trong vòng 4-8 tuần. Nếu tình trạng bệnh không tiến triển mặc dù đã sử dụng thuốc ở chế độ liều chuẩn đều đặn vào thời gian phù hợp thì có thể tăng gấp đôi liều PPI (ví dụ như omeprazole 20 mg tăng lên hai lần/ngày) trong 4 tuần, hoặc bệnh nhân nên được chỉ định nội soi dạ dày hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia. Nếu các triệu chứng được kiểm soát tốt sau 4-8 tuần, thử liệu pháp hạ bậc điều trị (giảm liều, sử dụng khi cần thiết hoặc ngừng sử dụng).

Bệnh loét dạ dày tá tràng do Helicobacter pylori.

 Để diệt H.pylori sử dụng PPI liều chuẩn 2 lần/ngày kết hợp với amoxicillin và clarithromycin trong 7 ngày đầu tiên là lựa chọn đầu tay (first line).Tiếp tục sử dụng PPI ở bệnh nhân có loét dạ dày, với vết loét lớn (> 1 cm) hoặc vết loét bị biến chứng cho đến khi kết quả nội soi cho thấy vết loét đã lành. Ngưng sử dụng nếu có kết quả điều trị âm tính với H. pylori.

Bệnh loét dạ dày do NSAID 

Sử dụng liều chuẩn PPI hàng ngày trong vòng 8-12 tuần để chữa lành các vết loét. Nếu có thể nên ngưng sử dụng các NSAID, thay vào đó hãy dùng paracetamol và các phương pháp vật lý trị liệu thay thế khác.

Duy trì sử dụng PPI để giảm nguy cơ tái phát nếu bệnh nhân được chỉ định phải sử dụng NSAIDS liên tục dài ngày.

Hội chứng Barret thực quản

Lưu ý: Bệnh nhân bị Barrett thực quản nên được kiểm soát bởi chuyên gia y tế trong quá trình điều trị.

Sử dụng PPI như ở hội chứng trào ngược dạ dày- thực quản, nếu các triệu chứng được kiểm soát thì nên hạ bậc điều trị.

Liều cao hơn của PPI có thể được sử dụng nhưng phải tùy vào việc kiểm soát triệu chứng và mức độ viêm thực quản. Thiếu bằng chứng về việc sử dụng PPI để ngăn ngừa quá trình tiến triển bệnh thành ung thư thực quản.

Sử dụng thuốc PPI liên tục, dài ngày

Điều trị PPI liên tục dài ngày được chỉ định trong những trường hợp đặc biệt:

·        Kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng ở bệnh nhân trào ngược dạ dày-thực quản không kiểm soát được triệu chứng khi thử hạ bậc điều trị.

·       Kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng ở bệnh nhân bị viêm thực quản nặng, hẹp thực quản hoặc xơ cứng thực quản. Có thể cần phải dùng liều cao hơn liều chuẩn PPI để khởi đầu điều trị.

·        Điều trị và phòng ngừa bệnh loét dạ dày tá tràng do H.pylori nếu phác đồ diệt khuẩn thất bại hoặc chống chỉ định.

·        Dự phòng cho những bệnh nhân sử dụng dài hạn NSAID mà có nguy cơ cao bị loét dạ dày tá tràng do NSAID.

·       Kiểm soát triệu chứng, chữa lành và ngăn ngừa loét dạ dày – tá tràng ở bệnh nhân bị hội chứng Zollinger-Ellison. Có thể cần dùng liều cao hơn liều chuẩn PPI để khởi đầu điều trị.