Ca lâm sàng: Dùng kháng sinh

CA LÂM SÀNG (8/2017)

Dịch: SVD4. Lương Minh Nhật – ĐH Y Dược Huế

Nguồn: Pharmacy Times. Link: http://www.pharmacytimes.com/publications/issue/2017/august2017/Ca lâm sàng-studies-august-2017

Jonathan T. Caranfa, PharmD; Christine G. Kohn, PharmD; and Craig I. Coleman, PharmD

Ca lâm sàng 1

JM là một cô gái 19 tuổi đang theo học tại một trường đại học tại địa phương. Ngày hôm qua, cô được biết người bạn cùng phòng trọ đại học của cô bị chẩn đoán mắc viêm màng não. Kết quả nuôi cấy xác nhận tình trạng nhiễm khuẩn do não mô cầu (N. Meningitidis) gây ra. JM rất lo lắng bởi vì cô chưa được tiêm vaccin phòng viêm màng não (cô là tín đồ của một tôn giáo cấm tiêm thuốc lên cơ thể). Sau khi thấy tình trạng bệnh của người bạn chuyển biến xấu hơn, cô rất muốn phòng tránh bị lây nhiễm. JM được người khác mách bảo là cô có thể dùng một loại thuốc khác thay vì tiêm vaccin. Cô ấy yêu cầu một lời khuyên từ bạn với tư cách là một dược sĩ. Cô ấy không có bất kì dị ứng nào với thuốc. Hiện tại JM đang dùng đa vitamin và một viên tránh thai hormon dạng phối hợp.

Dược sĩ nên đưa ra lời khuyên gì cho JM để tránh mắc phải viêm màng não?

Ca lâm sàng 2

PG là một bé gái 7 tuổi thích chơi ngoài trời, đặc biệt là ở khu vực nhiều cây cối ở sân sau nhà. Tuần trước, mẹ cô bé để ý đến một con ve chân đen (black-legged tick) bám vào mặt trong đùi phải của cô, và gỡ bỏ nó nhanh chóng. Khoảng 1 tuần sau, PG cảm thấy “không khỏe”. PG nói rằng cô bé cảm thấy rất mệt, đau cơ, ớn lạnh và sốt nhẹ (38^oC). PG được thăm khám tại một bác sĩ gia đình và kết quả xét nghiệmchẩn đoán cô bé bị mắc bệnh biên trùng (nhiễm trùng bạch cầu nơi người – human granulocytic anaplasmosis – HGA). Mặc dù phác độ điều trị đầu tay của biên trùng là doxycycline, bác sĩ của cô bé băn khoăn việc sử dụng kháng sinh nhóm tetracycline cho trẻ em dưới 8 tuổi. Là một dược sĩ lâm sàng, bạn được tham vấn để đưa ra một lời khuyên cho PG. PG nặng 22,5 kg và khỏe mạnh, không uống bất kì thuốc kê đơn, OTC hay chất bổ sung nào. Cô bé không bị dị ứng thuốc nào đã biết.

Dược sĩ nên đề nghị gì để điều trị bệnh biên trùng của PG?

Câu trả lời

Ca lâm sàng 1:

Trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát bệnh của Mỹ (CDC) khuyến cáo rằng bất kì sự tiếp xúc gần gũi nào, bao gồm các thành viên trong gia đình, sự tiếp xúc chăm sóc hàng ngày và những người phơi nhiễm trực tiếp với dịch tiết hô hấp của bệnh nhân, nên được phòng bệnh bằng thuốc kháng khuẩn. Hiện nay, có 3 kháng sinh được khuyến cáo: rifampin, ciprofloxacin, và ceftriaxone. Trong trường hợp của JM, ciprofloxacin là liệu pháp tốt nhất, bởi vì rifampin có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai đường uống mà cô ấy đang dùng và ceftriaxone chỉ có thể dùng bằng đường tiêm (điều mà tôn giáo của cô ấy không không cho phép). Ciprofloxacin được dùng ở liều đơn 500mg. JM nên sử dụng kem chống nắng và tránh tắm nắng hay tiếp xúc ánh sáng mặt trời quá mức khi đang sử dụng ciprofloxacin, do thuốc này có thể gây nhạy cảm với ánh nắng. JM cũng nên uống thuốc này cách xa uống đa vitamin và các sản phẩm từ sữa ít nhất là 2 giờ. Cuối cùng, JM nên được thông báo rằng cô ấy có thể cảm thấy hoa mắt, chóng mặt và nên tránh các hoạt động đòi hỏi sự phối hợp.

Ca lâm sàng 2:

Nói chung, tránh dùng kháng sinh tetracycline ở trẻ em dưới 8 tuổi, vì những thuốc này có thể gây biến đổi màu răng vĩnh viễn ở trẻ. Tuy nhiên, trong trường hợp mắc biên trùng, CDC khuyến cáo rằng bệnh nhân ở mọi lứa tuổi được điều trị đầu tay bằng doxycycline –  trừ khi bệnh nhân đang có thai hoặc dị ứng nghiêm trọng với nhóm tetracyclines. Liều cho trẻ em dưới 45kg là 2,2 mg/kg, 2 lần mỗi ngày. Mẹ của PG nên được hướng dẫn để giúp PG uống doxycyclinne bằng một ly nước đầy để tránh kích thích hay loét thực quản do thuốc. PG nên bôi một lượng kem chống nắng thích hợp khi chơi ngoài trời để tránh độc tính ánh nắng. Cuối cùng, cô bé có thể bị tiêu chảy hay buồn nôn khi uống doxycycline. Mặc dù điều này là bình thường, bác sĩ gia đình của cô bé nên thăm khám ngay lập tức nếu PG gặp phải tiêu chảy hay nôn trầm trọng.

Dr. Caranfa là một sinh viên ở trường Y khoa Đại học Connecticut ở Farmington, Connecticut.

Dr. Kohn là một nhà khoa học giàu kinh nghiệm tại đại học Connecticut và trung tâm thực hành  dựa trên bằng chứng bệnh viện Hartford, ở Hartford, Connecticut.

Dr. Coleman là một giáo sư ở trường Y khoa, Đại học Connecticut, Storrs, Connecticut.