Tháng bảy 18, 2021

Các loại vắc xin COVID-19 được phê duyệt tại Việt Nam tháng 7/2021

SVD. Nguyễn Huỳnh Thảo Vy – ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch

DS. Nguyễn Thu Hương – Học viên Trường ĐH Y Dược HCM

Việc tìm kiếm một loại vắc-xin an toàn và hiệu quả đề phòng ngừa nguy cơ nhiễm Covid-19 đang là vấn đề quan tâm hàng đầu hiện nay. Hiểu được tầm quan trọng của vắc-xin Covid-19 đối với sức khỏe cộng đồng, hiện nay đã có rất nhiều đơn vị công bố sản xuất vắc-xin ngừa Corona virus thành công và cho hiệu quả khá tích cực.

Theo quy định của Tổ chức Y tế Thế giới và các nước như Mỹ, châu Âu, Nhật, Hàn Quốc…, vaccine trước khi đưa vào sử dụng khẩn cấp bắt buộc phải thử nghiệm lâm sàng trên người với 3 giai đoạn, trong đó giai đoạn 3 là giai đoạn quan trọng nhất^1,3.

Giai đoạn 1 và 2 tiến hành ở quy mô nhỏ, trên một số nhóm quần thể để kiểm tra độ an toàn, tính sinh miễn dịch, xác định liều lượng tối ưu. Giai đoạn 3 tiến hành ở quy mô lớn, 20.000 – 50.000 người để đánh giá tính an tàn, hiệu quả bảo vệ của vắc-xin. Kết quả của giai đoạn 3 sẽ quyết định vaccin có được phê duyệt để triển khai tiêm chunrg rộng rãi hay không^1,3.

Để có tác dụng tối ưu và giảm thiểu các biến cố xảy ra sau tiêm chủng, vắc-xin phòng COVID-19 trước khi đưa vào sử dụng khẩn cấp tại Việt Nam đều phải đảm bảo 3 yếu tố: an toàn, sinh miễn dịch, hiệu quả bảo vệ. Trong đó yếu tố thứ 3 được nhấn mạnh là quan trọng nhất^1,3.

Với khả năng phòng COVID-19 cho hiệu quả cao Janssen chính thức là vaccin thứ 6 được phê duyệt tại Việt Nam⁵.

Như vậy đến nay 18/7/2021, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đe dọa sức khỏe và tính mạng của hàng triệu người dân Việt Nam đã phê duyệt có điều kiện cho 6 loại vắc-xin COVID-19 bao gồm^1,5:

Comirnaty của Pfizer,
A2D1222 của AstraZeneca
Sputnik-V của Gamalaya
Vero-Cell của Sinopharm
Spikevax (tên khác là: COVID-19 Vaccine Moderna) của ModernaTX
Janssen của Johnson & Johnson

BẢNG SO SÁNH 6 LOẠI VACCIN COVID-19 PHÊ DUYỆT TẠI VIỆT NAM THÁNG 7/2021⁴

TÊN VACCIN	CƠ CHẾ TÁC DỤNG	SỐ LƯỢNG MŨI TIÊM	KHẢ NĂNG CHỐNG CÁC BIẾN THỂ VIRUS	TÁC DỤNG PHỤ	BẢO QUẢN
Comirnaty^4,6,12	Sử dụng mRNA hướng dẫn các tế bào tạo ra protein của virus, kích hoạt hệ thống miễn dịch	02 mũi, cách nhau 21 ngày	Hiệu quả chưa cao nhưng vẫn có hiệu quả bảo vệ cao đối với người đã tiêm	Sưng, đỏ, đau nhức vùng cánh tay tiêm; ngoài ra còn mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, sốt, ớn lạnh, buồn nôn	Rất khó, cần môi trường -80^oC đến -60⁰C
A2D1222^4,8	Đưa adenovirus (virus gây ra cảm lạnh hoặc các triệu chứng giống như cúm) có chứa gen của coronavirus vào cơ thể, kích hoạt hệ thống miễn dịch	02 mũi, cách nhau từ 4 đến 12 tuần	Chống được biến thể Anh (nhà sản xuất sẽ tiếp tục update)	§ Đau vùng tiêm, mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, sốt và ớn lạnh § Hiếm gặp hội chứng rò mao mạch gây giảm tiểu cầu, huyết khối	Tủ lạnh 2- 8⁰C
Sputnik-V⁹	Đưa lần lượt 2 vector adenovirus khác nhau (rAd26 và rAd5) nhằm kích thích hệ thống miễn dịch sinh ra kháng thể	02 mũi, cách nhau 21 ngày	Hiệu quả cao đối với chủng SARS-CoV-2	Đau tại chỗ tiêm (58%), tăng thân nhiệt nhẹ (50%), nhức đầu (42%), suy nhược (28%), và đau cơ và khớp (24%)	Tương đối khó, cần môi trường <-18^oC
Vero-Cell¹⁰	Vaccine bất hoạt sử dụng các phần tử virus bất hoạt nhằm mục đích kích thích hệ thống miễn dịch sinh ra kháng thể	02 mũi	Chưa có dữ liệu nhưng vẫn có hiệu quả bảo vệ cao đối với người đã tiêm	Đau, mẩn đỏ, sưng tấy ở vị trí tiêm; ngoài ra còn mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, sốt, ớn lạnh, buồn nôn	Tủ lạnh 2- 8⁰C
Spikevax^6,11,12	Tương tự Pfizer	02 mũi, cách nhau 28 ngày	Tương tự Pfizer	§ Sưng, đỏ, đau nhức vùng cánh tay tiêm; ngoài ra còn mệt mỏi, đau đầu, đau cơ, sốt, ớn lạnh, buồn nôn § “Cánh tay covid”: 1 tác dụng phụ vô hại	Khó, cần môi trường -25⁰C đến -15^oC
Janssen^13,14,15	Đưa adenovirus (từ một loại virus khác đã được sửa đổi để chứa gen tạo ra protein của coronavirus, kích hoạt hệ thống miễn dịch	01 mũi	Chưa có dữ liệu nhưng vẫn có hiệu quả bảo vệ cao đối với người đã tiêm	§ Đau tại chỗ tiêm, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ và buồn nôn >1/10 người § Ho, đau khớp, sốt, ớn lạnh, mẩn đỏ và sưng tấy tại chỗ tiêm: <1/10 người § Quá mẫn (dị ứng) và phát ban ngứa: <1/1000 người § Huyết khối kèm giảm tiểu cầu: <1/10.000 người § Hiếm gặp hội chứng rò rỉ mao mạc	Từ 2-8⁰C

Tất cả các vaccine nói trên đều phải trải qua 3 giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. Trong đó, thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 có quy mô từ 20.000 đến 50.000 người tham gia. Cụ thể: Vaccine của AstraZeneca thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 tại 11 quốc gia với 49.626 người tham gia. Vaccine Vero-Cell của Sinopharm thử nghiệm lâm sàng tại 6 quốc gia với trên 45.000 người. Vaccine Sputnik-V thử nghiệm lâm sàng tại 5 quốc gia với 21.977 người; Vaccine của Pfizer thử nghiệm lâm sàng tại 6 quốc gia với 43.418 người; Vaccine của Moderna thử nghiệm tại 4 quốc gia với 30.420 người; Vaccine Jassen thử nghiệm tại 3 quốc gia với 44.000 người.^3,13

Tính đến ngày 13.7.2021, Bộ Y tế đã phân bổ 11 đợt vaccine với tổng số 8.166.800 liều cho các đơn vị, địa phương. Vì vậy, mọi người dân hãy an tâm, cần thực hiện đầy đủ hướng dẫn đăng ký việc tiêm vắc xin ngừa Covid-19 tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc. Hãy giữ gìn sức khỏe, tuân thủ quy tắt “5K” của Bộ Y tế, chờ đợi đến lượt tiêm của mình vì “Mọi người dân Việt Nam đều được tiêm miễn phí vắc xin ngừa Covid-19” và “Miễn dịch cộng đồng là yêu cầu rất lớn,”.²

MỘT SỐ LƯU Ý VỀ VIỆC DÙNG THUỐC TRƯỚC KHI TIÊM VACCINE ^16,17,18

Hầu hết các trường hợp, không khuyến cáo bệnh nhân dừng hoặc trì hoãn các thuốc đang sử dụng quanh thời điểm tiêm vắc-xin COVID-19. Tuy nhiên, nếu bạn đang dùng các thuốc ức chế miễn dịch (cụ thể như Prednisone hay Dexamethasone…) thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn.
Việc bạn đang sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường hay hen suyễn đều không đáng lo ngại. Nhiều nghiên cứu đã được tiến hành trên nhóm bệnh nhân này và tin mừng cho bạn là họ đều đáp ứng tốt với vắc-xin.
Không khuyến cáo việc sử dụng các thuốc giảm đau như ibuprofen, aspirin, hoặc paracetamol trước khi tiêm vắc-xin để tránh các tác dụng phụ do không ai biết được các thuốc này sẽ có ảnh hưởng thế nào tới hiệu quả của vắc-xin. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên phải sử dụng chúng trước đó vì một lý do khác thì vẫn nên tiếp tục sử dụng.
Không khuyến cáo sử dụng thuốc kháng dị ứng (thuốc kháng histamine) trước thời điểm tiêm vắc-xin để tránh các phản ứng dị ứng.

NHỮNG ĐIỀU BẠN CẦN BIẾT TRƯỚC, TRONG KHI VÀ SAU KHI TIÊM VACCIN COVID-19¹⁹

Trước khi tiêm:

Chủ động tìm hiểu loại vaccin phòng COVID-19 được tiêm, thành phần và số mũi cần tiêm.
Chủ động thông báo cho bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bản thân nếu có bất kỳ chống chỉ định nào.
Nghỉ ngơi, bổ sung nước và ăn uống đầy đủ trước khi tiêm chủng.

Khi đi tiêm:

Đeo khẩu trang thực hiện các biện pháp phòng chống dịch theo quy định.
Chủ động tìm hiểu và hỏi cán bộ y tế về các tác dụng phụ có thể xuất hiện sau khi tiêm và cách xử lý trong trường hợp khẩn cấp.
Bạn sẽ nhận được một giấy xác nhận cho biết bạn đã tiêm loại vắc xin COVID-19 nào, khi nào và ở đâu. Đảm bảo giữ thẻ này vì bạn sẽ cần nó trong tương lai.

Sau khi tiêm:

Ở lại điểm tiêm chủng 30 phút sau khi tiêm để được cán bộ y tế theo dõi, phát hiện sớm các phản ứng sau tiêm chủng.
Bạn có thể sẽ gặp một số dấu hiệu thông thường sau khi tiêm vaccin phòng COVID-19 như sau: đau nhức cánh tay tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi, nhức đầu, đau nhức cơ hoặc khớp, ớn lạnh, tiêu chảy… đây là các phản ứng thông thường sau khi tiêm vaccin cho biết cơ thể đang tạo ra miễn dịch phòng COVID-19.
Các phản ứng nghiêm trọng là hiếm gặp. Tuy nhiên nếu bất kỳ triệu chứng nào tiếp tục kéo dài hơn một vài ngày hoặc nếu bạn gặp phản ứng nghiêm trọng hơn, hãy liên hệ ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, chẩn đoán và xử lý kịp thời
Tiếp tục thực hiện các biện pháp an toàn để giữ an toàn cho sức khỏe bản thân và người khác.

MẸO GIẢM BỚT TÁC DỤNG PHỤ¹⁷

Giảm đau và khó chịu tại vị trí tiêm:

Đắp khăn sạch, mát và ướt lên khu vực này
Cử động hoặc tập thể dục cho cánh tay này

Giảm khó chịu do sốt:

Uống nhiều nước
Mặc quần áo thoáng mát.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

5 loại vaccine COVID-19 được cấp phép sử dụng khẩn cấp tại Việt Nam. Báo tin tức. Thứ 3 ngày 29/06/2021
Bộ Y tế. Bộ Y tế đã phân bổ 11 đợt vắc xin phòng COVID-19 với tổng số hơn 8,1 triệu liều. Thứ tư, 14/07/2021
Bộ Y tế. Các vắc xin phòng COVID-19 được cấp phép sử dụng khẩn cấp đều trải qua 3 giai đoạn thử nghiệm lâm sàng. 23/06/2021
Thế Sơn. So sánh 5 vaccine covid-19 hàng đầu. 15/07/2021
Bộ Y tế. Phê duyệt có điều kiện vaccine Janssen phòng COVID-19. 15/07/2021
Jeff Lagasse (2020). Moderna vaccine shows 94.1% efficacy in a Phase 3 clinical trial. Healthcarefinance.
Centers for Disease Control and Prevention. Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine Overview and Safety. Updated June 24, 2021
Australian Government Department of Health. About the AstraZeneca COVID-19 vaccine. Updated 14 July 2021
Ian Jones et Polly Roy (2021). Sputnik V COVID-19 vaccine candidate appears safe and effective. The Lancet.
World Health Organization (2021). WHO recommendation of Sinovac COVID-19 vaccine (Vero Cell [Inactivated]) – CoronaVac.
European Medicines Agency. Spikevax (previously COVID-19 Vaccine Moderna). Updated June 18, 2021
SA Meo (2021). COVID-19 vaccines: comparison of biological, pharmacological characteristics and adverse effects of Pfizer/BioNTech and Moderna Vaccines.
European Medicines Agency. COVID-19 Vaccine Janssen. Updated July 14, 2021.
Centers for Disease Control and Prevention (2021). Janssen COVID-19 Vaccine (Johnson & Johnson) Storage and Handling Summary
Usa Today. Healthleadersmedia. ‘Covid arm’ rash seen after moderna vaccine annoying but harmless, doctors say. Updated January 29, 2021
Centers for Disease Control and Prevention. Preparing for Your COVID-19 Vaccination. Updated June 24, 2021
Centers for Disease Control and Prevention. Possible Side Effects After Getting a COVID-19 Vaccine. Updated June 24, 2021
Clevelandclinic (2021). Should You Avoid Certain Medications or Treatments Before Getting Vaccinated for COVID-19?.
Unicef (2021). What you need to know before, during and after receiving a COVID-19 vaccine.