Đơn thuốc: Tim mạch

Nguồn: Le conseil assosié tone 1: à une ordonnanace 2011, p 26.

Người dịch: SVD3. Nguyễn Thị Việt Hòa

Hiệu đính: SVY6. Đỗ Văn Lợi

Đơn thuốc cho bệnh nhân nữ, 65 tuổi tàn tật, bị bệnh tăng huyết áp vô căn và tăng cholesterol máu.

Hytacand (candesartan + hydrochlorothiazide) 8mg/12,5 mg: 1 viên/ ngày

Elisor (pravastatin) 20mg: 2 viên/ ngày

Điều trị cho 4 tuần.

Tìm hiểu thêm

• Tăng huyết áp và chăm sóc

Tăng huyết áp được xác định bởi chỉ số huyết áp tâm thu > 140 mmHg và /hoặc  tâm trương >90 mmHg được ghi nhận bởi cùng một thủ thuật viên sử dụng một băng quấn tay phù hợp với cơ thể bệnh nhân, đo 3 lần, trong ít nhất 3 lần khám.

Tỉ lệ tăng huyết áp được đánh giá từ 10 đến 15 % dân số nói chung và tăng theo độ tuổi.

Nó trở thành một trong những yếu tố nguy cơ tim mạch chính và dẫn đến giảm thời gian sống từ 10 đến 20 năm nếu không điều trị.

Việc sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp là nhằm mục tiêu bình thường hóa chỉ số huyết áp tâm thu và tâm trương để phòng ngừa các biến chứng của tăng huyết áp.

Việc kiểm soát liên quan đến các yếu tố nguy cơ tim mạch khác cũng cần thiết (tăng lipid máu, đái tháo đường, nhiễm độc thuốc lá).

Tất cả bệnh nhân bị tăng huyết áp phải được điều trị.

Khuyến cáo nên bắt đầu với đơn trị liệu hoặc một sự kết hợp nhất định ở những liều thấp, một liều hằng ngày để sự tuân thủ tốt hơn (gần 30% bệnh nhân không tôn trọng một cách nghiêm túc hướng dẫn điều trị).

Hytacand được chỉ định ở đây là một sự kết hợp của đối vận Angiotensine II (AA II), candesartan, và thuốc lợi tiểu thiazide, hydrochlorothiazide.

• Tăng cholesterol máu và chăm sóc

Trong số những rối loạn lipid máu, tăng cholesterol máu liên quan đến một phần lớn dân số,và trở thành – giống như tăng huyết áp, một yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng.

Nhiều hội nghị đồng thuận đã xác định các giới hạn sinh học ngoài việc điều trị bằng thuốc là cần thiết (sau 3 tháng của điều trị dinh dưỡng).

Hướng dẫn điều trị là dựa trên tỷ lệ LDL-cholesterol (LDL-c), tính theo công thức của Friedwald ( có thể áp dụng nếu hàm lượng triglycerid là < 4 g/L):

• Bằng g/L: LDL-c =CT – (HDL-c +TG/5);
• Bằng mmol/L: LDL-c = CT – (HDL-c +TG/2,26).

Mục tiêu của điều trị bằng thuốc sẽ là đạt được giá trị mục tiêu cho LDL-c ( được xác định bởi những khuyến cáo của Afssaps vào tháng 3/2005)

Mức LDL-c mục tiêu phụ thuộc vào số yếu tố nguy cơ tim mạch của bệnh nhân (>50 tuổi ở nam, >60 tuổi ở nữ,tiền sử gia đình bị bệnh mạch vành sớm, nhiễm độc thuốc lá, tăng huyết áp, đái tháo đường typ 2, HDL-c < 0,4 g/L)

Trên cơ sở thông tin, giá trị này là 1,3 g/L cho bệnh nhân nữ ở trên (3 yếu tố nguy cơ).

Hãy nhớ rằng điều trị dinh dưỡng vẫn là nền tảng của việc chăm sóc bệnh nhân tăng cholesterolmáu (xa hơn: lời khuyên về ăn uống lành mạnh)

Elisor được chỉ định ở đây là một statin (pravastatin)

Các statin ức chế đặc hiệu và đảo ngược emzym HMG-CoA reductase, can thiệp trong giai đoạn sớm của tổng hợp cholesterol.

Gia tăng sự thanh lọc của LDL-c, giảm nồng độ trong huyết tương của triglycerid và tăng nồng độ HDL-c.

Ngoài ra nó có nhiều tác dụng mạch máu có lợi.

Sự theo dõi trên lâm sàng là cần thiết để phát hiện những tác dụng không mong muón có thể xảy ra ở gan hoặc cơ, cũng như theo dõi sinh học (giám sát ASAT và ALAT, ít nhất 1 lần trong 3 tháng sau khi bắt đầu điều trị, tiếp theo khuyến cáo kiểm tra hằng năm)

Cách điều trị

Dùng Hytacand (candesartan và hydrochlorothiazide) tốt hơn vào buổi sáng, để tránh sự khó chịu ban đêm liên quan đến tác dụng lợi tiểu.

• Chứng hạ huyết áp tư thế đứng, nhức đầu và chứng đau nữa đầu là những tác dụng không mong muốn thường gặp nhất của AA II.
• Khuyên bệnh nhân đứng dậy chậm rãi sau khi dùng thuốc.
• Theo dõi điều trị là cần thiết (lâm sàng, sinh học, sinh hóa). Điện giải đồ nên gồm có đo nồng độ  của natri máu (nguy cơ hạ natri máu), kali máu ( hydrochlothiazide là thuốc làm hạ kali máu, candersatan làm tăng kali máu) và canxi máu (nguy cơ tăng canxi máu).
• Chú ý đặc biệt đến nguy cơ mất nước liên quan đến hạ natri máu: khuyên bệnh nhân uống ít nhất 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày.

Elisor (pravastatin) sẽ được khuyến cáo dùng một lần duy nhất vào buổi tối là tốt nhất (trước, trong hoặc sau bữa ăn).

Lời khuyên về ăn uống lành mạnh

Tăng cholesterol máu

• Hạn chế cung cấp thức ăn giàu cholesterol: tránh lòng đỏ trứng (tối đa 2 quả/tuần), nội tạng động vật, lòng, toàn bộ sữa, phomat béo loại gruyere (nhất là buổi tối), thịt lợn, các món ăn có sốt và tôm cua.
• Giảm acid béo bão hòa (mỡ động vật)  cùng với  tận dụng dầu hoặc margarin thực vật (cây cải dầu, quả óc chó, dầu oliu…) giàu acid béo đơn hoặc đa không bão hòa.
• Tăng cung cấp chất xơ (trái cây, rau, sản phẩm ngũ cốc).
• Ưu tiên thịt nạc (gia cầm không da, thỏ) và cá (3 lần/tuần).

Tăng huyết áp

• Xem xét giảm cân với mục tiêu chỉ số khối cơ thể (BMI) <25 kg/m² (giảm cân làm giảm áp lực động mạch).
• Giảm dùng rượu.
• Giảm cung cấp natri clorua (tối đa 4-6 g/ngày): tránh sự dư thừa hải sản, đồ hộp, thịt nguội , cá hun khói, không thêm tiếp muối vào thức ăn.
• Tránh dùng cam thảo và rượu không cồn.
• Ngừng hút thuốc lá có cần thiết.
• Giảm tiêu thụ chất béo bão hòa.
• Luyện tập hoạt động thể chất thường xuyên (đi bộ, chạy bộ, bơi lội).
• Hạn chế tất cả các yếu tố

Những đề nghị bổ sung

• Thuốc giảm đau bậc 1 (paracetamol)

Sự xuất hiện của đau đầu và chứng đau nửa đầu là  một tác dụng không mong muốn thường gặp của Hytacand.

Điều cần thiết là báo trước cho bệnh nhân cùng lúc với trấn an và khuyến khích bệnh nhân tiếp tục điều trị, kiểm tra tất cả sự tự ý dùng thuốc nếu cần thiết, thậm chí đề xuất một thuốc giảm đau thích hợp.

“Bạn dùng Hytacand như thế nào? ”

“Bạn có hay bị đau đầu không?”

“Bạn dùng thuốc nào để giảm nhẹ cơn đau cho bạn ?”

• Bổ sung chất dinh dưỡng giàu omega-3 (ví dụ: Léro Liporégul, Cardiom..)

Cung cấp dầu cá, giàu acid béo đa không bão hòa omega 3 tự nhiên, tác dụng có lợi trong việc giảm triglyceride và nhất là tăng mức HDL cholesterol.

“Bạn có nghĩ rằng để bổ sung chế độ ăn uống của bạn nhờ vào sự cung cấp các acid béo đa không bão hòa ?”

“Bạn có biết khuyến cáo bổ sung dinh dưỡng trong trường hợp tăng cholesterol  máu và tăng huyết áp?”

•  Tự đo huyết áp

Ngoài khả năng kiểm tra huyết áp thường xuyên tại các hiệu thuốc ra, bệnh nhân có thể muốn tự kiểm tra.

“Bạn có thường xuyên kiểm tra huyết áp của bạn không?”

“Bạn có muốn tự mình làm điều đó giữa 2 lần khám bệnh không ?”

• Thay thế bữa ăn  (nếu có mục tiêu giảm cân và nếu bệnh nhân được khuyến khích)

“Bạn muốn giảm bao nhiêu kilo?”

“Bạn cân bằng bữa ăn của bạn như thế nào?”