Nhóm statin và các tương tác CYP

Nhóm Statin và các tương tác CYP

Nguồn: MEDSAFE, New Zealand Medicines and Medical Devices Safety Authority. Publications: Statins and CYP Interactions. Prescriber Update 35(1): 12-13, March 2014. Link: http://www.medsafe.govt.nz/profs/PUArticles/March2014StatinsAndCYPInteractions.htm

Người dịch: DS. Vũ Thị Hương – K62 Đại học Dược Hà Nội

Hiệu đính: DS. V.N.T.

Các thông tin chính

• Simvastatin và atorvastatin được chuyển hóa qua gan bởi isoenzyme CYP3A4, trong đó atorvastatin chuyển hóa ít hơn.
• Các chất ức chế CYP3A4 có thể làm tăng nồng độ các statin này trong huyết tương, tăng nguy cơ xảy ra các phản ứng có hại như bệnh về cơ và/hoặc tiêu cơ vân.
• Nếu phải dùng một chất ức chế mạnh CYP3A4 như erythromycin, thì nên ngừng dùng thuốc simvastatin hay atorvastatin trong thời gian điều trị.
• Fluvastatin, pravastatin và rosuvastatin bị chuyển hóa không đáng kể bởi CYP3A4 và ít nhạy với các tương tác CYP hơn.
• Các chất cảm ứng enzyme CYP3A4 có thể làm giảm hiệu quả của một số statin; do đó, nên kiểm soát các chỉ số lipid nếu sử dụng đồng thời 2 loại thuốc này.

Simvastatin và atorvastatin, hai thuốc hạ cholesterol được kê đơn rộng rãi, đều được chuyển hóa bởi isoenzyme cytochrome P450 3A4 (CYP3A4). Simvastatin được chuyển hóa qua gan lần đầu mạnh hơn atorvastatin. Do vậy, simvastatin có sinh khả dụng thấp hơn và nhạy hơn với các tương tác thuốc¹.

Tuy nhiên, việc sử dụng đồng thời một chất ức chế CYP3A4 có thể làm tăng nồng độ statin trong huyết tương, tăng nguy cơ xảy ra phản ứng có hại như bệnh về cơ và/hoặc hội tiêu cơ vân.

Các triệu chứng của bệnh về cơ bao gồm đau cơ, yếu cơ và tăng nhạy cảm đau, có thể kèm theo tăng nồng độ creatinine kinase. Tiêu cơ vân cấp, một dạng nghiêm trọng hơn của tổn thương cơ vân, là các triệu chứng liên quan tới cơ xảy ra khi nồng độ creatine kinase cao hơn 10 lần giới hạn trên của người bình thường².

Nguy cơ tiêu cơ vân cấp ước tính khoảng 3,4/100.000 ca mỗi năm khi dùng statin với liều tiêu chuẩn³. Tuy nhiên, nguy cơ này tăng lên khi tăng liều điều trị hoặc phối hợp với các thuốc có tương tác³.

Các thuốc statin nên được ngừng ngay lập tức nếu có nghi ngờ hay chẩn đoán bệnh về cơ. Bệnh nhân sử dụng các statin thân lipid (atorvastatin và simvastatin) có thể nguy cơ mắc bệnh về cơ cao hơn do các thuốc này có khả năng đi vào các tế bào cơ tốt hơn và làm thay đổi cấu trúc màng tế bào⁴.

Chống chỉ định sử dụng các chất ức chế mạnh CYP3A4 cùng với simvastatin (Bảng 1). Nên giảm liều dùng của simvastatin khi dùng cùng các chất ức chế CYP3A4 trung bình⁵. Các chất ức chế CYP3A4 khác nên được khuyến cáo về tương tác thuốc này khi sử dụng cùng simvastatin hoặc tránh phối hợp nếu có thể⁶.

Nếu cần thiết phải sử dụng một chất ức chế CYP3A4 mạnh (ví dụ, kháng sinh macrolid), thì nên ngừng sử dụng các statin trong thời gian điều trị.

Các chất cảm ứng enzym CYP3A4, như carbamazepine và rifampicin, có thể làm giảm nồng độ atorvastatin và simvastatin trong huyết tương. Nếu 2 thuốc này được sử dụng đồng thời, nên kiểm soát các chỉ số lipid và điều chỉnh liều nếu cần.

Fluvastatin, pravastatin và rosuvastatin chuyển hóa ít bởi enzyme CYP3A4. Fluvastatin và một lượng nhỏ rosuvastatin được chuyển hóa bởi CYP2C9, và ít có các tương tác CYP đáng lưu ý trên lâm sàng. Tuy nhiên, vẫn nên thận trọng khi sử dụng cùng với các chất ức chế CYP.

Pravastatin được thải trừ chủ yếu ở dạng không đổi so với chất ban đầu (chuyển hóa không đáng kể bởi các enzyme CYP) và do đó không có các tương tác CYP.

Tài liệu tham khảo

1. Neuvonen PJ, Niemi M, Backman JT. 2006. Drug interactions with lipid-lowering drugs: mechanisms and clinical relevance. Clinical Pharmacology and Therapeutics 80(6): 565–581.
2. Sathasivam S, Lecky B. 2008. Statin induced myopathy. BMJ 337: a2286.
3. Catapano AL. 2012. Statin-induced myotoxicity: pharmacokinetic differences among statins and the risk of rhabdomyolysis, with particular reference to pitavastatin. Current Vascular Pharmacology 10(2): 257–267.
4. Neuvonen PJ, Backman JT, Niemi M. 2008. Pharmacokinetic comparison of the potential over-the-counter statins simvastatin, lovastatin, fluvastatin and pravastatin. Clinical Pharmacokinetics 47: 463–474.
5. Flockhart DA. 2007. Drug Interactions: Cytochrome P450 Drug Interaction Table. URL:http://medicine.iupui.edu/clinpharm/ddis/ (accessed 23 January 2014).
6. Pfizer New Zealand Limited. 2013. Lipitor Data Sheet. 18 June 2013. URL: www.medsafe.govt.nz/profs/datasheet/l/lipitortab.pdf (accessed 27 January 2014).