Tháng chín 27, 2016
Những nguyên nhân gây ra ung thư
Người dịch: Hoàng Thị Hồng Thanh, sinh viên năm 4, chuyên ngành Dược Lâm sàng, trường ĐH Dược Hà Nội.
Di truyền và ung thư
Một số loại ung thư nhất định liên quan đến gia đình, nhưng hầu hết các bệnh ung thư không được liên kết rõ ràng với các gen chúng ta thừa hưởng từ cha mẹ. Thay đổi gen bắt đầu ở một tế bào trong suốt cuộc đời của một người gây ra hầu hết các bệnh ung thư. Trong phần này, bạn có thể tìm hiểu thêm về các liên kết phức tạp giữa gen và ung thư.
1. Hội chứng ung thư gia đình
Ung thư là một căn bệnh phổ biến nên không có gì ngạc nhiên khi nhiều gia đình có ít nhất một vài thành viên đã bị ung thư. Đôi khi, một số loại ung thư dường như xảy ra trong một số gia đình. Đôi khi, điều này là vì các thành viên trong gia đình có yếu tố nguy cơ chung nhất định, chẳng hạn như hút thuốc, có thể gây ra nhiều loại bệnh ung thư. Nó có thể một phần là do các yếu tố khác, như béo phì, mà có xu hướng xảy ra trong các gia đình và ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư.
Nhưng trong một số trường hợp ung thư được gây ra bởi một gen bất thường đang được truyền lại từ thế hệ này sang thế hệ khác. Mặc dù điều này thường được nhắc đến như ung thư di truyền, những gì được thừa hưởng là các gen bất thường có thể dẫn đến ung thư, không phải là bệnh ung thư. Chỉ có khoảng 5% đến 10% của tất cả các bệnh ung thư là kết quả trực tiếp từ các khiếm khuyết gen (được gọi là đột biến) được thừa hưởng từ cha mẹ. Tài liệu này tập trung vào những loại ung thư như thế.
ADN, gen và nhiễm sắc thể
Ung thư là một căn bệnh về chức năng của gen bất thường. Gen là các đoạn DNA (deoxyribonucleic acid). Chúng bao gồm các hướng dẫn về cách tạo ra các protein mà cơ thể cần để hoạt động, khi tiêu diệt các tế bào bị tổn thương, và làm thế nào để giữ cho các tế bào cân bằng. Gen của bạn kiểm soát những thứ như màu tóc, màu mắt và chiều cao. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng bạn mắc phải một số bệnh, như ung thư.
Mỗi tế bào trong cơ thể của bạn có tất cả các gen khi bạn được sinh ra. Mặc dù tất cả các tế bào có gen và nhiễm sắc thể giống nhau, các tế bào khác nhau (hoặc từng loại của các tế bào) có thể sử dụng những gen khác nhau. Ví dụ, các tế bào cơ sử dụng một tập hợp các gen khác nhau so với tế bào da sử dụng. Các gen mà các tế bào không cần được đóng và không được sử dụng. Các gen mà tế bào sử dụng được kích hoạt hoặc mở.
Một sự thay đổi bất thường trong một gen được gọi là đột biến. Có 2 loại đột biến là di truyền và mắc phải (soma).
·
Một đột biến gen di truyền có trong trứng hoặc tinh trùng hình thành nên đứa trẻ. Sau khi trứng được thụ tinh bằng tinh trùng, nó tạo ra một tế bào gọi là hợp tử mà sau đó phân chia để tạo ra một bào thai (phát triển thành một em bé). Tất cả các tế bào trong cơ thể đến từ tế bào đầu tiên này, loại đột biến này có trong mọi tế bào của cơ thể (bao gồm cả trứng hoặc tinh trùng) và có thể được truyền lại cho thế hệ tiếp theo.
· Một đột biến mắc phải (soma) không có trong hợp tử, nhưng bị mắc một thời gian sau đó. Nó xảy ra trong một tế bào và sau đó được chuyển đến bất kỳ tế bào mới nào là tế bào con của nó. Loại đột biến này không có mặt trong trứng hoặc tinh trùng, do đó không thể được truyền lại cho thế hệ tiếp theo. Đột biến soma phổ biến hơn nhiều so với các đột biến di truyền. Hầu hết các bệnh ung thư được gây ra bởi đột biến mắc phải.
Bạn có 2 bản sao của hầu hết các gen – mỗi một gen từ bố hoặc mẹ. Khi một người đã thừa hưởng một bản sao bất thường của một gen, tế bào của họ đã bắt đầu có sự đột biến. Nếu các bản sao khác của gen ngừng hoạt động (ví dụ do một đột biến mắc phải), gen có thể ngừng hoạt động hoàn toàn. Khi gen dừng hoạt động là một gen nhạy cảm ung thư, ung thư có thể phát triển. Một số gen nhạy cảm ung thư hoạt động như các gen ức chế khối u. Gen ức chế khối u là gen bình thường làm chậm phân chia tế bào, sửa chữa sai lầm DNA, hay điều khiển các tế bào khi chết (một quá trình được gọi là apoptosis hoặc tế bào chết theo chương trình). Khi gen ức chế khối u không làm việc đúng cách, các tế bào có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát, có thể dẫn đến ung thư. Nhiều hội chứng ung thư trong gia đình đều do các khiếm khuyết di truyền của gen ức chế khối u.
Một người nào đó sinh ra không có một bản sao bất thường của một gen sẽ phải mắc 2 đột biến khác nhau thì gen mới không hoạt động. Mắc phải 2 đột biến ở cùng một gen mất nhiều thời gian hơn một, đó là lý do tại sao bệnh ung thư được gây ra bởi đột biến gen di truyền có xu hướng xảy ra trước đó trong cuộc sống hơn so với ung thư cùng loại mà không phải là di truyền.
Nhiều thông tin hơn về những thay đổi gen có thể dẫn đến ung thư được tìm thấy trong tài liệu của chúng tôi: gen và ung thư.
Hội chứng ung thư gia đình – khi nào nên lo lắng?
Khi nhiều trường hợp ung thư xảy ra trong một gia đình, hầu hết thường là do bệnh cơ hội hoặc các thành viên trong gia đình đã tiếp xúc với một chất độc phổ biến, chẳng hạn như hút thuốc lá. Ít khi những loại ung thư gây ra bởi một đột biến gen di truyền gây ra hội chứng ung thư gia đình. Một số điều chắc chắn làm cho nó giống ung thư gia đình đều do một hội chứng bệnh ung thư gia đình, ví dụ:
· Nhiều trường hợp của một loại không phổ biến hoặc ung thư hiếm gặp (như ung thư thận).
· Ung thư xảy ra ở lứa tuổi trẻ hơn bình thường (như ung thư đại tràng ở một người 20 tuổi).
· Nhiều hơn một loại ung thư ở một người (như một người phụ nữ với cả ung thư vú và ung thư buồng trứng).
· Ung thư xảy ra ở cả hai bên của các cơ quan (cả hai mắt, cả hai thận, cả hai vú).
· Nhiều hơn một bệnh ung thư ở trẻ em trong các anh chị em ruột (như sarcoma trong cả một anh trai và một em gái).
·
Ung thư xảy ra khi giới tính thường không bị ảnh hưởng (như ung thư vú ở một người đàn ông).
Trước khi bạn quyết định rằng ung thư xảy ra trong gia đình của bạn, đầu tiên thu thập một số thông tin. Đối với mỗi trường hợp ung thư, xem xét:
· Ai bị ảnh hưởng? Chúng ta có liên quan như thế nào?
· Loại ung thư đó là gì? Nó có hiếm gặp không?
· Mối quan hệ này đã bao lâu kể từ khi họ được chẩn đoán?
· Người đó có nhiều hơn một loại ung thư không?
· Họ có hút thuốc hoặc có các yếu tố nguy cơ khác được biết đến không?
Ung thư ở một người thân, như cha mẹ hoặc anh chị em ruột (anh hoặc chị, em) là nguyên nhân gây ra nhiều lo ngại hơn ung thư ở họ hàng xa. Ngay cả khi ung thư từ một đột biến gen, cơ hội nó truyền lại cho bạn trở nên thấp hơn với người thân ở xa hơn.
Nó cũng quan trọng để chú ý vào mỗi gia đình riêng biệt. Có 2 người thân bị ung thư là có liên quan nhiều hơn nếu những người đó có quan hệ với nhau (nghĩa là cả hai cùng một bên của gia đình). Ví dụ, nếu cả hai người thân là anh em của mẹ có nghĩa là nhiều lo ngại hơn nếu một người là anh trai của bố và người kia là anh trai của mẹ.
Có quá nhiều vấn đề của một loại ung thư. Hơn một trường hợp ung thư hiếm gặp đáng lo ngại hơn là nhiều trường hợp của một ung thư phổ biến. Đối với một số bệnh ung thư rất hiếm, như ung thư vỏ thượng thận, nguy cơ của hội chứng ung thư gia đình nhất định là tương đối cao với ngay cả một trường hợp.
Có cùng một loại ung thư ở nhiều người thân thì liên quan nhiều hơn nếu nó là các loại ung thư khác nhau. Tuy nhiên, trong một số hội chứng ung thư trong gia đình, một vài loại ung thư có vẻ xuất hiện cùng nhau. Ví dụ ung thư vú và ung thư buồng trứng cùng xảy ra trong gia đình có di truyền hội chứng ung thư vú và ung thư buồng trứng (HBOC). Ung thư đại tràng và nội mạc tử cung có xu hướng xuất hiện cùng nhau trong một hội chứng được gọi là di truyền không polyposis ung thư đại trực tràng (HNPCC), còn được biết đến là hội chứng Lynch.
Độ tuổi của người ung thư khi được chẩn đoán cũng rất quan trọng. Ví dụ ung thư đại tràng là hiếm ở những người dưới 30. Có 2 hoặc nhiều trường hợp người thân dưới 30 tuổi có thể là một dấu hiệu của hội chứng ung thư di truyền. Mặt khác, ung thư tuyến tiền liệt rất phổ biến ở người lớn tuổi, vì vậy nếu cả bố và anh trai của ông ấy được phát hiện có ung thư tuyến tiền liệt khi họ ở tuổi 80, đó ít có khả năng là do sự thay đổi gen di truyền.
Một số loại u lành tính (không phải ung thư) và các điều kiện y tế đôi khi cũng là một phần của hội chứng ung thư gia đình. Ví dụ, những người có nhiều tuyến nội tiết bất thường, hội chứng loại II (MEN II), có nguy cơ cao của một loại ung thư tuyến giáp nhất định. Họ cũng thường có cường cận giáp (tuyến cận giáp hoạt động quá mức) và có thể phát triển các u tuyến (khối u lành tính) của tuyến cận giáp và cũng có thể có các khối u ở tuyến thượng thận được gọi là pheochromocytomas, mà thường là lành tính.
Khi nhiều người thân có cùng một loại ung thư đó là điều quan trọng phải chú ý nếu bệnh ung thư có thể liên quan đến thuốc lá. Ví dụ, ung thư phổi thường do hút thuốc, rất nhiều trường hợp ung thư phổi trong một gia đình người nghiện thuốc lá có nhiều khả năng do hút thuốc hơn là một sự thay đổi gen di truyền.
Một số ví dụ về các hội chứng ung thư gia đình
Có rất nhiều các hội chứng ung thư trong gia đình, một số trong số đó sẽ được thảo luận ngắn gọn ở đây làm ví dụ. Để biết thêm thông tin về một loại bệnh ung thư cụ thể và các thành phần di truyền, chẩn đoán và điều trị, xin đọc tài liệu của chúng tôi về loại ung thư đó.
Hội chứng ung thưvú và buồng trứng di truyền
Trong nhiều năm, các bác sĩ nhận thấy rằng trong một số gia đình, nhiều phụ nữ phát triển ung thư vú và ung thư buồng trứng. Thường thì ung thư được tìm thấy ở người trẻ hơn lứa tuổi bình thường và một số phụ nữ mắc nhiều hơn một bệnh ung thư. Một số mắc bệnh ung thư vú ở cả hai bên và một số mắc cả ung thư vú và ung thư buồng trứng. Các bác sĩ nghiên cứu những gia đình này đặt ra thuật ngữ hội chứng ung thư vú và buồng trứng di truyền (HBOC).
Các nhà khoa học đã nghiên cứu gen của những gia đình này và phát hiện ra các gen BRCA1 và BRCA2. Bởi vì một số phụ nữ (và gia đình của họ) có HBOC dựa trên lịch sử bệnh ung thư, nhưng không có đột biến ở các gen, các nhà khoa học tin rằng có ít nhất hơn một gen có thể gây ra HBOC, mà họ gọi là BRCA3. Gen BRCA3 vẫn chưa được xác định.
Các đột biến ở một trong hai gen BRCA1 hoặc BRCA2 có thể dẫn đến HBOC. Nguy cơ ung thư vú và buồng trứng là rất cao với các đột biến ở một trong hai gen, nhưng có xu hướng cao hơn với đột biến gen BRCA1. Cùng với ung thư vú và buồng trứng, hội chứng này cũng có thể dẫn đến ung thư ống dẫn trứng, ung thư phúc mạc nguyên phát, ung thư vú ở nam giới, ung thư tuyến tụy, ung thư tuyến tiền liệt, cũng như một số ung thư khác. Ung thư vú ở nam giới, ung thư tuyến tụy và ung thư tuyến tiền liệt có thể được tìm thấy với các đột biến ở một trong hai gen,nhưng phổ biến hơn ở những người bị đột biến gen BRCA2. Tại Mỹ, các đột biến ở các gen BRCA phổ biến hơn ở những người Ashkenazi gốc Do Thái so với dân số nói chung.
Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú và/hoặc ung thư buồng trứng có thể lựa chọn trải qua tư vấn di truyền để ước tính rủi ro của họ cho việc có một đột biến ở một trong các gen BRCA. Di truyền học chuyên nghiệp ước tính rủi ro dựa trên tiền sử của bệnh nhân ung thư và tiền sử ung thư trong gia đình của họ. Nếu họ có nguy cơ cao, họ có thể chọn để được kiểm tra (thông tin thêm về xét nghiệm di truyền bạn có thể tìm trong tài liệu của chúng tôi Xét nghiệm di truyền: Những điều bạn cần biết). Nếu một đột biến xuất hiện, phụ nữ có nguy cơ cao phát triển ung thư vú và ung thư buồng trứng. Cô ấy có thể xem xét các bước để tìm ung thư sớm và thậm chí làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư của mình (phần này được thảo luận chi tiết trong tài liệu ung thư vú và ung thư buồng trứng).
Vì ung thư vú hiếm gặp ở nam giới, nam giới bị ung thư này thường được cung cấp tư vấn di truyền và xét nghiệm đột biến gen BRCA. Mặc dù có một đột biến không ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe trong tương lai của một người đàn ông như một người phụ nữ, nó có thể hữu ích cho người thân của anh ấy để biết rằng anh có một sự đột biến và do đó họ cũng có nguy cơ.
Nếu một người nào đó trong gia đình được phát hiện có một đột biến gen BRCA, việc đó có nghĩa là người thân của họ (cha mẹ, anh chị em ruột và con) cũng có 50% nguy cơ của việc có một đột biến. Họ có thể muốn được xét nghiệm, hoặc thậm chí không cần xét nghiệm mà có thể bắt đầu sàng lọc ung thư sớm hoặc biện pháp phòng ngừa khác để giảm nguy cơ ung thư.
HBOC không phải là hội chứng ung thư gia đình duy nhất có thể gây ra ung thư vú hoặc ung thư buồng trứng. Để biết thêm thông tin về các gen và hội chứng khác làm tăng nguy cơ mắc các ung thư này, xem tài liệu của chúng tôi về ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Ung thư đại trực tràng di truyền non – polyposis
Hội chứng di truyền thường gặp nhất làm tăng nguy cơ của một người đối với bệnh ung thư đại tràng được gọi là ung thư đại trực tràng di truyền không polyposis (HNPCC), hoặc hội chứng Lynch. Những người bị hội chứng này có nguy cơ cao ung thư đại trực tràng. Hầu hết loại ung thư này xảy ra trước tuổi 50. Mặc dù tên gọi là “không – polyposis”, những người có HNPCC có thể có các khối u, nhưng họ chỉ có một số ít, không phải hàng trăm khối u được tìm thấy trong hội chứng khác gây ung thư đại tràng được gọi là đa polyp gia đình.
HNPCC cũng dẫn đến nguy cơ cao của bệnh ung thư nội mạc tử cung (ung thư ở lớp trong của tử cung) ở phụ nữ. Các ung thư khác liên kết với HNPCC bao gồm ung thư buồng trứng, dạ dày, ruột non, tụy, thận, não, niệu quản (ống mang nước tiểu từ thận đến bàng quang) và ống mật.
HNPCC có thể được gây ra bởi đột biến ở một số gen, bao gồm MLH1, MSH2, MLH3, MSH6, PMS1, PMS và TGFBR2. Hầu hết các gen tham gia vào sửa chữa DNA.
Các đột biến ở các gen gây HNPCC có thể được tìm thấy thông qua xét nghiệm di truyền. Các bác sĩ và các chuyên gia di truyền có thể nhìn thấy nếu HNPCC có khả năng dựa trên tiền sử bản thân và gia đình của bạn bằng cách sử dụng các tiêu chí nhất định. Những điều này, được biết đến là các tiêu chí Amsterdam và guideline Bethesda sửa đổi, sẽ được thảo luận chi tiết trong tài liệu ung thư đại trực tràng của chúng tôi.
Một lựa chọn khác cho những người bị ung thư đại trực tràng hoặc nội mạc tử cung là phải có các mô ung thư được thử nghiệm cho những thay đổi có thể được gây ra khi một trong các gen bị khiếm khuyết. Những thay đổi này được gọi là microsatellite không ổn định (hay MSI). Có kết quả bình thường (không có MSI) nghĩa là HNPCC không có mặt và những gen gây ra nó là bình thường. Nếu MSI xuất hiện, họ có thể có HNPCC và vì thế được tham khảo để được tư vấn di truyền và có thể xét nghiệm. Để biết thêm thông tin về xét nghiệm di truyền, xem tài liệu xét nghiệm di truyền của chúng tôi: Những điều bạn cần biết.
Một người được biết mang một đột biến gen HNPCC có thể bắt đầu sàng lọc ung thư đại trực tràng ở tuổi trẻ (như trong độ tuổi 20), hoặc thực hiện các bước khác để cố gắng ngăn chặn ung thư từ khi bắt đầu (chúng được thảo luận chi tiết hơn trong tài liệu Ung thư đại trực tràng). Phụ nữ có HNPCC có thể bắt đầu sàng lọc ung thư nội mạc tử cung hoặc thực hiện các bước khác để cố gắng ngăn ngừa ung thư. Chúng được thảo luận chi tiết hơn trong tài liệu của chúng tôi: Ung thư nội mạc tử cung.
Nếu một người nào đó trong gia đình được tìm thấy có HNPCC, có nghĩa là người thân của họ (cha mẹ, anh chị em và con cái) cũng có 50% nguy cơ của việc có một đột biến. Họ có thể muốn được xét nghiệm, hoặc thậm chí không cần xét nghiệm mà bắt đầu sàng lọc ung thư sớm hoặc biện pháp phòng ngừa khác để giảm nguy cơ ung thư.
Hội chứng Li – Fraumeni
Hội chứng Li-Fraumeni là một hội chứng hiếm gặp có thể dẫn đến sự phát triển của một số bệnh ung thư, bao gồm sarcoma (như sarcoma xương và sacorma mô mềm), bệnh bạch cầu, ung thư não (hệ thống thần kinh trung ương), ung thư vỏ thượng thận và ung thư vú. Các bệnh ung thư thường xảy ra ở trẻ em, mặc dù bệnh ung thư vú xảy ra ở người lớn. Những người mắc Li-Fraumeni cũng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều hơn một bệnh ung thư trong cuộc đời của họ. Họ cũng là những người có nguy cơ cao bị ung thư do xạ trị và do đó các bác sĩ điều trị cho những bệnh nhân này nên cố gắng tránh cho họ bị bức xạ khi họ có thể bị nhiễm bức xạ.
Hội chứng này thường được gây ra bởi đột biến di truyền trong gen p53 (TP53, một gen ức chế khối u). Một gen bình thường đối với p53 ngăn cản sự tăng trưởng của các tế bào bất thường. Nó cũng có thể được gây ra bởi đột biến ở một gen được gọi là CHEK2.
Tư vấn và xét nghiệm di truyền
Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư có thể muốn tìm hiểu về cấu trúc di truyền của họ. Kiến thức này có thể giúp cá nhân hay các thành viên khác trong gia đình lập kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho tương lai. Kể từ khi các đột biến di truyền ảnh hưởng đến tất cả các tế bào trong cơ thể của một người, họ có thể được xác định bằng xét nghiệm di truyền được thực hiện trên các mẫu máu. Tư vấn và xét nghiệm di truyền có thể được đề nghị cho một số người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư. Để biết thêm thông tin về xét nghiệm di truyền, tham khảo tài liệu của chúng tôi xét nghiệm di truyền: Những điều bạn cần biết.
Tài liệu tham khảo
Berger AH, Pandolfi PP. Cancer Susceptibility Syndromes. In: DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg SA, eds. DeVita, Hellman, and Rosenberg’s Cancer: Principles and Practice of Oncology. 8th ed. 2011; 161–172.
Hisada M, Garber JE, Fung CY, Fraumeni JF Jr, Li FP. Multiple primary cancers in families with Li-Fraumeni syndrome. J Natl Cancer Inst. 1998 Apr 15;90(8):606-11.
MedlinePlus. National Library of Medicine (US). Multiple endocrine neoplasia (MEN) II. 3/14/2012. Accessed at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/000399.htm on 3/7/2014.
National Cancer Institute. Physician Data Query (PDQ). Cancer Genetics Overview. 2/18/2014. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/genetics/overview/healthprofessional on 3/7/2014.
National Cancer Institute. Physician Data Query (PDQ). Genetics of Breast and Ovarian Cancer. 2/20/2014. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/genetics/breast-and-ovarian/HealthProfessional on 3/7/2014.
National Cancer Institute. Physician Data Query (PDQ). Genetics of Colorectal Cancer. 2/14/2014. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/genetics/colorectal/HealthProfessional on 3/7/2014.
National Human Genome Research Institute. Chromosome Abnormalities Fact Sheet. 2/12/2014. Accessed at www.genome.gov/11508982 on March 20, 2014.
Schneider K, Zelley K, Nichols KE, Garber J. Li-Fraumeni Syndrome. 4/11/2013. In: GeneReviews™ [Internet]. Accessed at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK1311/ on 3/7/2014.
Schrader KA, Sharaf R, Alanee S, Offit K. Genetic Factors: Hereditary Cancer Predisposition Syndromes. In: Niederhuber JE, Armitage JO, Doroshow JH, Kastan MB, Tepper JE, eds. Abeloff’s Clinical Oncology. 5th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier; 2014; 169-187.
2. Gen và ung thư
Những tiến bộ trong di truyền học và sinh học phân tử đã cải thiện kiến thức của chúng ta về các hoạt động bên trong của tế bào, các khối xây dựng cơ bản của cơ thể. Ở đây chúng ta xem xét các tế bào có thể thay đổi như thế nào trong cuộc sống của một người để trở thành ung thư, làm thế nào một số loại thay đổi nhất định có thể xây dựng trên những thay đổi gen di truyền để tăng tốc độ phát triển của bệnh ung thư và làm thế nào thông tin này có thể giúp chúng ta phòng chống và điều trị ung thư.
Những tiến bộ trong khoa học đã cải thiện kiến thức của chúng ta về các hoạt động bên trong của tế bào, các khối cấu tạo cơ bản của cơ thể. Tất cả các sinh vật sống được cấu tạo bởi các tế bào. Động vật phức tạp như con người có hàng nghìn tỷ tế bào. Các tế bào làm việc cùng nhau để tạo thành các bộ phận, như tim, gan và da. Cơ thể con người có một số hệ thống cơ quan.
Ung thư bắt đầu khi các gen trong một tế bào trở nên bất thường và các tế bào bắt đầu phát triển và phân chia không kiểm soát.
Gen là gì?
Gen là các đoạn DNA (deoxyribonucleic acid) bên trong mỗi tế bào mà nói cho các tế bào phải làm gì và khi nào phát triển và phân chia. Mỗi gen được tạo thành từ một chuỗi DNA cụ thể có chứa các mã (hướng dẫn) để tạo ra một protein nhất định, mỗi trong số đó có một công việc hoặc chức năng cụ thể trong cơ thể. Mỗi tế bào người có khoảng 25.000 gen.
Hầu hết các gen được chứa trong nhiễm sắc thể. Một nhiễm sắc thể là một sợi dài của DNA quấn quanh một loại protein đặc biệt gọi là histone. Hầu hết các nhiễm sắc thể chứa nhiều gen khác nhau. Hầu hết các tế bào con người chứa 23 cặp nhiễm sắc thể – một cặp nhiễm sắc thể giới tính ( XX ở nữ giới hoặc XY ở nam giới) cộng với 22 cặp nhiễm sắc thể gọi là nhiễm sắc thể thường. Tế bào tinh trùng và trứng chỉ chứa một nửa số lượng nhiễm sắc thể (23). Nhiễm sắc thể được truyền từ cha mẹ sang con cái qua các tế bào tinh trùng và trứng. Một nhiễm sắc thể của mỗi cặp được thừa hưởng từ mẹ, và nhiễm sắc thể kia đến từ cha. Đây là lý do tại sao trẻ em trông giống như cha mẹ của họ, và tại sao họ có thể có khuynh hướng phát triển một số bệnh nhất định mà xảy ra trong gia đình.
Một tế bào sử dụng gen của nó có chọn lọc; nghĩa là, nó có thể bật (hoặc kích hoạt) các gen cần thiết đúng thời điểm và tắt các gen khác mà nó không cần. Tất cả các tế bào trong cơ thể (ngoại trừ trứng và tinh trùng) có chứa các gen giống nhau. Bật một số gen và tắt những gen khác là cách một tế bào trở nên chuyên biệt. Đó là cách một tế bào trở thành tế bào cơ và không phải là một tế bào xương, ví dụ như thế. Một số gen còn lại hoạt động tất cả thời gian để tạo ra các protein cần thiết cho chức năng cơ bản của tế bào. Những gen khác tắt khi công việc của nó được hoàn thành và bắt đầu một lần nữa sau này nếu cần thiết.
Gen trội với gen lặn
Chúng ta có 2 phiên bản (bản sao) của hầu hết các gen – mỗi một gen từ bố hoặc mẹ. Đối với một số phiên bản của một gen, chỉ có một bản sao là cần thiết để xem chất lượng hay bệnh nào đó (trong di truyền đây được gọi là một đặc điểm). Những gen này được gọi là trội. Nếu cả hai bản sao phải giống nhau để thấy đặc điểm đó, nó được gọi là gen lặn. Ví dụ, các gen cho đôi mắt màu nâu là trội trong khi các gen cho đôi mắt màu xanh là lặn. Vì vậy nếu bạn nhận được một bản sao của gen mắt nâu từ một phụ huynh và một bản sao của gen mắt xanh từ phụ huynh khác, bạn sẽ có đôi mắt nâu . Bạn sẽ chỉ có được đôi mắt màu xanh nếu bạn nhận được 2 bản sao của gen mắt xanh (mỗi một gen từ mỗi phụ huynh). Việc phân loại này áp dụng đối với đột biến gen là tốt. Nếu bạn chỉ cần phải di truyền một bản sao của một gen đột biến để có được một căn bệnh hoặc hội chứng, nó được gọi là gen trội. Nếu bạn cần 2, nó được gọi là gen lặn (Đột biến gen được thảo luận trong phần tiếp theo).
Gen liên kết với X
Mọi thứ có một chút khác biệt về gen trên nhiễm sắc thể X. Thông thường, mỗi chúng ta có 2 nhiễm sắc thể giới tính. Phụ nữ có hai nhiễm sắc thể X, trong khi nam giới có một nhiễm sắc thể X và một nhiễm sắc thể Y. Kể từ khi nhiễm sắc thể Y có chứa các gen khác nhau hơn so với nhiễm sắc thể X, nam giới chỉ có một bản sao của gen trên nhiễm sắc thể X. Một số bệnh / tình trạng được gây ra bởi các gen trên nhiễm sắc thể X. Đối với một số trong số này, như mù màu, một phụ nữ đã có 2 bản sao của gen (mỗi gen trên một nhiễm sắc thể X) để mắc phải tình trạng này. Đối với một người đàn ông, mặc dù ông chỉ phải có các gen trên một nhiễm sắc thể X. Bệnh và tình trạng như thế này được gọi là liên kết với X. Tình trạng liên kết với X phổ biến hơn ở nam giới.
Những thay đổi trong gen
Đột biến gen
Đột biến là những thay đổi bất thường trong ADN của một gen. Các khối tạo dựng của DNA được gọi là cơ sở. Trình tự của các cơ sở xác định gen và chức năng của nó. Đột biến liên quan đến những thay đổi trong việc sắp xếp các cơ sở đó tạo nên một gen. Ngay cả một sự thay đổi chỉ trong một cơ sở trong số hàng ngàn cơ sở tạo nên một gen có thể có một ảnh hưởng lớn.
Một sự đột biến gen có thể ảnh hưởng đến các tế bào trong nhiều cách. Một số đột biến ngăn chặn một loại protein đang được tạo ra ở tất cả. Một số khác có thể thay đổi các protein làm cho nó không còn hoạt động theo cách cần có hoặc nó có thể thậm chí không làm việc ở tất cả. Một số đột biến có thể làm cho một gen được khởi động và tạo ra nhiều protein hơn bình thường. Một số đột biến không có tác động đáng chú ý, nhưng những đột biến khác có thể dẫn đến bệnh. Ví dụ, một đột biến nhất định trong gen hemoglobin gây ra bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm.
Các tế bào trở thành tế bào ung thư chủ yếu là do đột biến ở gen. Thường thì nhiều đột biến cần có trước khi một tế bào trở thành tế bào ung thư. Các đột biến có thể ảnh hưởng đến các gen khác nhau mà kiểm soát sự tăng trưởng tế bào và phân chia. Một số các gen được gọi là gen ức chế khối u. Các đột biến cũng có thể khiến cho một số gen bình thường trở thành gen gây ung thư được gọi là gen gây ung thư (gen gây ung thư và gen ức chế khối u sẽ được thảo luận chi tiết hơn ở sau).
Chúng ta có 2 bản sao của hầu hết các gen, mỗi một gen từ mỗi nhiễm sắc thể trong một cặp. Để cho một gen ngừng làm việc hoàn toàn và có khả năng dẫn đến ung thư, cả hai bản sao phải “hư” với đột biến. Điều đó có nghĩa là hầu hết các gen phải mất 2 đột biến để làm cho gen dừng làm việc hoàn toàn.
Các loại đột biến
Có 2 loại đột biến gen chính: di truyền và mắc phải:
· Một đột biến gen di truyền có trong trứng hoặc tinh trùng hình thành nên đứa trẻ. Sau khi trứng được thụ tinh bằng tinh trùng, nó tạo ra một tế bào gọi là hợp tử sau đó phân chia để tạo ra một bào thai (mà trở thành một em bé). Vì tất cả các tế bào trong cơ thể đến từ tế bào đầu tiên này, loại đột biến gen trong mỗi tế bào trong cơ thể (bao gồm cả một số trứng hoặc tinh trùng) và như vậy có thể được truyền lại cho thế hệ tiếp theo. Loại đột biến này cũng được gọi là dòng mầm (vì các tế bào phát triển thành trứng và tinh trùng được gọi là tế bào mầm) hoặc do di truyền. Đột biến di truyền được cho là một nguyên nhân trực tiếp của chỉ một phần nhỏ bệnh ung thư.
· Một đột biến mắc phải không có mặt trong hợp tử, nhưng bị mắc một thời gian sau trong cuộc sống. Nó xảy ra trong một tế bào, và sau đó được chuyển đến bất kỳ tế bào mới nào là tế bào con của tế bào đó. Loại đột biến này không có mặt trong trứng hoặc tinh trùng hình thành nên thai nhi, vì vậy nó không thể truyền lại cho thế hệ tiếp theo. Đột biến mắc phải phổ biến hơn nhiều so với các đột biến di truyền. Hầu hết các bệnh ung thư được gây ra bởi đột biến mắc phải. Loại đột biến này cũng được gọi là lẻ tẻ, hoặc soma.
Đột biến và ung thư
Các chuyên gia đồng ý rằng phải có nhiều hơn một đột biến trong một tế bào khi ung thư xảy ra. Khi một người nào đó đã thừa kế một bản sao bất thường của một gen, tuy nhiên, các tế bào của họ đã bắt đầu với một sự đột biến. Điều này làm cho tất cả dễ dàng hơn (và nhanh hơn) cho đủ đột biến để xây dựng cho một tế bào trở thành ung thư. Đó là lý do tại sao bệnh ung thư do di truyền có xu hướng xảy ra trước đó trong cuộc sống hơn so với các bệnh ung thư của các loại tương tự mà không di truyền.
Ngay cả khi bạn được sinh ra với những gen khỏe mạnh, một số trong chúng có thể trở nên thay đổi (đột biến) trong quá trình sống của bạn. Những đột biến mắc phải này gây ra hầu hết các trường hợp ung thư. Một số đột biến mắc phải có thể được gây ra bởi những thứ mà chúng ta tiếp xúc với môi trường, bao gồm khói thuốc lá, bức xạ, kích thích tố, và chế độ ăn uống. Những đột biến khác không có nguyên nhân rõ ràng, và dường như xảy ra một cách ngẫu nhiên như các tế bào phân chia. Để cho một tế bào phân chia làm 2 tế bào mới, nó phải sao chép tất cả các DNA. Với rất nhiều DNA, đôi khi sai lầm được thực hiện trong các bản sao mới (như lỗi chính tả). Điều này dẫn đến những thay đổi DNA (đột biến). Mỗi khi một tế bào phân chia, nó là cơ hội cho những đột biến xảy ra. Các con số đột biến gen căn cứ theo thời gian, đó là lý do tại sao chúng ta có nguy cơ cao bị ung thư khi chúng ta già.
Điều quan trọng là nhận ra những đột biến gen xảy ra trong các tế bào của chúng ta mọi lúc. Thông thường, các tế bào phát hiện các thay đổi và sửa chữa nó. Nếu nó không thể được sửa chữa, các tế bào sẽ nhận được một tín hiệu nói cho nó chết trong một quá trình gọi là apoptosis. Nhưng nếu các tế bào không chết và đột biến không được sửa chữa, nó có thể dẫn đến ung thư phát triển ở một người. Điều này có nhiều khả năng nếu các đột biến ảnh hưởng đến một gene liên quan đến phân chia tế bào hoặc một gen thường gây ra chết một tế bào khiếm khuyết.
Một số người có nguy cơ cao phát triển bệnh ung thư bởi vì họ đã thừa hưởng đột biến trong những gen nhất định. Để tìm hiểu thêm về điều này, xem tài liệu của chúng tôi: Hội chứng ung thư gia đình.
Độ thâm nhập
Đối với gen trội và gen đột biến, thuật ngữ độ xâm nhập được sử dụng để chỉ ra tỷ lệ những người mang một đột biến – những người sẽ có tính trạng, hội chứng, hay bệnh tật. Nếu tất cả những người thừa hưởng đột biến có bệnh, nó được gọi là sự thâm nhập hoàn chỉnh. Nếu không phải tất cả những người có các đột biến bị căn bệnh này, nó được gọi là sự thâm nhập không đầy đủ. Nói chung, thừa hưởng đột biến dẫn đến ung thư có sự thâm nhập chưa đầy đủ, có nghĩa là không phải tất cả mọi người với các đột biến sẽ bị ung thư. Đó là một phần vì mặc dù người đó có một sự đột biến trong một bản sao của gen này, anh ta hoặc cô ấy cần mắc phải ít nhất một đột biến cho các gen ngừng làm việc hoàn toàn và ung thư xảy ra. Vì không phải tất cả mọi người bị đột biến thứ hai, không phải tất cả mọi người bị ung thư. Sự thâm nhập không đầy đủ cũng có thể là bởi vì ngay cả khi các đột biến tạo ra để một gen không có chức năng, các yếu tố khác có thể cần thiết cho bệnh ung thư bắt đầu.
Độ thâm nhập cao và thấp
Đột biến gen có thể gây ra những thay đổi lớn trong các chức năng của một gen. Nó thậm chí có thể làm bản sao của gen ngừng làm việc hoàn toàn. Khi một đột biến di truyền có ảnh hưởng đủ lớn trên các chức năng của một gen gây bệnh hoặc vấn đề đáng chú ý trong hầu hết những người có nó, đột biến đó được gọi là “sự thâm nhập cao”.
Đột biến thâm nhập cao trong gen nhạy cảm ung thư có thể dẫn đến nhiều người trong một gia đình nhận được một số loại bệnh ung thư – một hội chứng ung thư gia đình. Đây được cho là gây ra chỉ một phần nhỏ trong số các bệnh ung thư mà xảy ra trong một gia đình. Ví dụ, chỉ có khoảng 1/5 số bệnh ung thư vú mà xảy ra trong gia đình được cho là gây ra bởi đột biến thâm nhập cao trong các gen như BRCA1 và BRCA2.
Một vài đột biến di truyền, mặc dù dường như không tác động nhiều lên chức năng của gen và thường không gây ra các vấn đề rõ ràng. Những đột biến này được gọi là “độ thâm nhập thấp”. Đột biến thâm nhập thấp có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư thông qua tác động tinh vi lên những thứ như nồng độ hormon, sự trao đổi chất hoặc những thứ khác tương tác với các yếu tố nguy cơ của ung thư. Đột biến độ thâm nhập thấp cùng với các gen biến thể (được thảo luận dưới đây) được cho là chịu trách nhiệm cho hầu hết các nguy cơ ung thư xảy ra trong gia đình.
Các gen biến thể
Mọi người cũng có thể có các phiên bản khác nhau của các gen mà không phải là đột biến. Khác biệt phổ biến ở các gen được gọi là biến thể. Những phiên bản này đều được di truyền và có mặt trong mọi tế bào của cơ thể. Các loại phổ biến nhất của biến thể gen liên quan đến một sự thay đổi trong chỉ một cơ sở (nucleotide) của một gen. Chúng được gọi là single nucleotide polymorphisms (SNPs, phát âm là “Snips”). Uớc tính có hàng triệu SNPs trong DNA của mỗi người.
Các loại biến thể khác ít phổ biến hơn. Nhiều gen chứa các trình tự của các cơ sở được lặp đi lặp lại. Một dạng phổ biến của biến thể liên quan đến một sự thay đổi trong số lượng các lần lặp lại.
Một số biến thể không có tác động rõ ràng về chức năng của gen. Những gen khác có xu hướng ảnh hưởng đến chức năng của các gen trong một cách tinh tế, như làm cho chúng nhẹ hơn hoặc ít hoạt động hơn. Những thay đổi này không gây ra ung thư trực tiếp, nhưng có thể làm cho một người nào đó nhiều khả năng bị ung thư do ảnh hưởng đến những thứ như nồng độ hormon và sự trao đổi chất. Ví dụ, một số biến thể gen ảnh hưởng đến nồng độ estrogen và progesterone, có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư vú và ung thư nội mạc tử cung. Những gen khác có thể ảnh hưởng đến sự phân hủy của các chất độc trong khói thuốc lá, làm cho một người nhiều khả năng mắc ung thư phổi và các ung thư khác.
Biến thể gen cũng có thể đóng một vai trò trong các bệnh mà ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư – như tiểu đường và béo phì.
Biến thể và đột biến thâm nhập thấp có thể tương tự. Sự khác biệt chính giữa hai loại đột biến là sự phổ biến của chúng. Đột biến là rất hiếm, trong khi các biến thể gen phổ biến hơn.
Tuy nhiên, kể từ khi các biến thể phổ biến và ai đó có thể có nhiều biến thể, ảnh hưởng của chúng có thể tăng lên. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những biến thể này có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư, cùng với các đột biến thâm nhập thấp, chúng có thể chiếm một phần lớn các nguy cơ ung thư xảy ra trong gia đình.
Các cách khác tế bào thay đổi gen và hoạt động gen
Mặc dù tất cả các tế bào của cơ thể bạn có chứa các gen giống nhau (và DNA), các gen khác nhau đang hoạt động trong một số tế bào so với những người khác. Thậm chí trong một tế bào nhất định, một số gen đang hoạt động tại một số thời điểm và không hoạt động ở những người khác. Bật và tắt của các gen trong trường hợp này không phải là dựa vào những thay đổi trong chuỗi DNA (như đột biến), nhưng bằng các cách khác được gọi là thay đổi ngoại di truyền.
Methyl hóa DNA: Trong loại thay đổi ngoại di truyền này, một phân tử gọi là một nhóm methyl gắn vào những nucleotid nhất định. Điều này thay đổi cấu trúc của DNA để các gen không thể bắt đầu quá trình tạo ra các protein mà nó mã hóa (quá trình này được gọi là phiên mã). Điều này về cơ bản sẽ tắt các gen. Ở một số người với một đột biến trong một bản sao của một gen nhạy cảm ung thư, các bản sao khác của gen không hoạt động không phải do đột biến, mà bởi sự methyl hóa.
Sự sửa đổi histone: Nhiễm sắc thể được tạo thành từ các DNA quấn quanh các protein gọi là histones. Protein histone có thể được thay đổi bằng cách thêm (hoặc bớt) một cái gì đó gọi là một nhóm acetyl. Thêm nhóm acetyl (acetyl hóa) có thể kích hoạt (bật) một phần của nhiễm sắc thể, trong khi bỏ chúng đi (deacetyl hóa) có thể bất hoạt nó (tắt). Methyl hóa cũng được sử dụng để kích hoạt và vô hiệu hóa các phần của nhiễm sắc thể. Protein histone cũng có thể được thay đổi bằng cách thêm hoặc bớt đi các nhóm methyl (methyl hóa và demethyl hóa). Mặc dù sự sửa đổi histone bất thường không được biết là gây ra ung thư, thuốc làm thay đổi sự sửa đổi histone có thể giúp đỡ trong việc điều trị ung thư bằng cách chuyển về gen giúp kiểm soát tăng trưởng tế bào và phân chia.
Can thiệp RNA: RNA (ribonucleic acid) rất quan trọng bên trong tế bào như là bước trung gian cho phép các gen mã hóa protein. Nhưng một số loại nhỏ của RNA có thể cản trở sự biểu hiện gen bằng cách gắn các phần khác của RNA, hoặc thậm chí tác động đến histone hoặc DNA của chính nó. Thuốc đang được phát triển tác động đến gen bất thường trong các tế bào ung thư thông qua can thiệp RNA.
Gen gây ung thư và gen ức chế khối u
Hai trong số các loại gen chính có vai trò trong bệnh ung thư là gen gây ung thư và gen ức chế khối u.
Gen gây ung thư
Proto – oncogene là gen bình thường giúp tế bào phát triển. Khi một đột biến proto – oncogene (thay đổi) hoặc có quá nhiều bản sao của nó, nó sẽ trở thành một gen “xấu” mà có thể trở thành vĩnh viễn bật hoặc kích hoạt khi nó không được đề cập. Khi điều này xảy ra, các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát, có thể dẫn đến ung thư. Gen xấu này được gọi là gen gây ung thư.
Có thể hữu ích khi nghĩ một tế bào như một chiếc xe hơi. Đối với nó để làm việc đúng cách, có cần phải có những cách để kiểm soát tốc độ nó đi. Chức năng một proto – oncogene bình thường trong một sự vận hành giống như một bàn đạp ga. Nó giúp các tế bào phát triển và phân chia. Một gen gây ung thư có thể được so sánh với một bàn đạp ga mà bị kẹt xuống, gây ra các tế bào phân chia không kiểm soát.
Một vài triệu chứng ung thư được gây ra bởi đột biến di truyền của proto – oncogene gây ra các gen gây ung thư được bật (kích hoạt). Nhưng hầu hết các đột biến gây ung thư liên quan đến gen gây ung thư mắc phải, không di truyền. Chúng thường kích hoạt gen gây ung thư bằng cách:
· Sắp xếp lại nhiễm sắc thể: Những thay đổi trong nhiễm sắc thể đưa một gen cạnh gen khác, cho phép một gen để kích hoạt gen khác.
· Nhân bản gen: Có thêm nhiều bản sao của một gen, có thể dẫn đến nó tạo ra quá nhiều một protein nhất định.
Gen ức chế khối u
Gen ức chế khối u là gen bình thường làm chậm phân chia tế bào, sửa chữa sai lầm DNA, hay điều khiển các tế bào khi chết (một quá trình được gọi là apoptosis hoặc tế bào chết theo chương trình). Khi gen ức chế khối u không làm việc đúng cách, các tế bào có thể phát triển ngoài tầm kiểm soát, có thể dẫn đến ung thư.
Một gen ức chế khối u giống như bàn đạp phanh trên xe. Nó thường giữ các tế bào phân chia quá nhanh, giống như một phanh giữ một chiếc xe khi đi quá nhanh. Khi có điều gì không đúng với các gen, chẳng hạn như một đột biến, phân chia tế bào có thể ngoài tầm kiểm soát.
Một sự khác biệt quan trọng giữa gen gây ung thư và gen ức chế khối u là gen gây ung thư là kết quả của sự kích hoạt (bật) của proto – oncogene, nhưng gen ức chế khối u gây ung thư khi chúng bị bất hoạt (tắt).
Bất thường về di truyền gen ức chế khối u đã được tìm thấy trong một số hội chứng ung thư gia đình. Chúng gây ra một số loại ung thư nhất định xảy ra trong gia đình. Nhưng hầu hết các đột biến gen ức chế khối u mắc phải, không di truyền.
Ví dụ, các bất thường về gen TP53 (mã hóa cho các protein p53) đã được tìm thấy trong hơn một nửa số người bị ung thư. Đột biến mắc phải của gen này xuất hiện trong một loạt các bệnh ung thư.
Làm thế nào để gen có thể giúp chẩn đoán và điều trị ung thư
Chúng tôi đã nói về các loại gen, đột biến gen và các biến thể gen có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư và thậm chí dẫn đến ung thư. Trong phần này, chúng ta sẽ nói về cách tìm kiếm các gen nhất định hoặc đột biến gen có thể hữu ích trong việc chẩn đoán ung thư, theo dõi hiệu quả điều trị, học hỏi về tiên lượng (outlook) và trong điều trị ung thư. Trong mỗi trường hợp, chỉ có một hoặc hai ví dụ được đưa ra. Để tìm hiểu về các gen quan trọng như thế nào đối với các loại ung thư khác, xem tài liệu của chúng tôi về loại ung thư đó.
Chẩn đoán ung thư và giám sát điều trị
Một số đột biến nhất định thường được tìm thấy trong các tế bào của một số loại ung thư. Tìm đột biến nhất định trong tế bào có thể xác định chẩn đoán ung thư. Tế bào thử nghiệm đối với đột biến cũng có thể được sử dụng sau khi chẩn đoán để xem cách ung thư đáp ứng với điều trị.
Ví dụ, các tế bào bạch cầu của bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu dòng tủy mạn tính (CML) chứa một gen đột biến được gọi là BCR – ABL. Để được chẩn đoán mắc CML, đột biến này phải có mặt, thử nghiệm cho các đột biến này được sử dụng để xác định chẩn đoán. Nhiều xét nghiệm rất nhạy có thể cho biết có bao nhiêu bản sao của đột biến này có mặt trong một mẫu máu (mà biêu thị có bao nhiêu tế bào CML có mặt). Những xét nghiệm này có thể tìm thấy ngay cả với một lượng nhỏ, đại diện cho số nhỏ các tế bào CML trong số hàng triệu tế bào bình thường. Số bản sao được xác định khi điều trị được bắt đầu, và một lần nữa sau này để xem tiến hành điều trị như thế nào. Nếu điều trị đã đưa bạch cầu thuyên giảm, xét nghiệm này có thể được sử dụng để xem nếu nó quay trở lại và điều trị mới là cần thiết.
Gen và tiên lượng bệnh ung thư
Trong một số bệnh ung thư, một vài thay đổi ở gen cụ thể có thể được sử dụng để dự đoán những bệnh nhân có khả năng có một kết quả tốt hơn hoặc tồi tệ hơn. Điều này có thể giúp hướng dẫn cường độ điều trị.
Ví dụ, bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu cấp dòng tủy (AML) mà có tế bào bạch cầu có một đột biến ở gen FLT3 có tiên lượng kém hơn so với những bệnh nhân bị bệnh bạch cầu mà tế bào không chứa đột biến đó. Các bác sĩ có thể đề nghị điều trị tích cực hơn, bao gồm cấy ghép tế bào gốc cho ai có tế bào bạch cầu có đột biến này. Mặt khác, những người có bệnh bạch cầu mà tế bào có những đột biến ở gen NPM1 (và không có những bất thường khác) có vẻ có một tiên lượng tốt hơn so với những người không có đột biến này. Kết quả là, các bác sĩ có thể không cảm thấy rằng việc cấy ghép tế bào gốc là cần thiết với một người nào đó mà các tế bào bạch cầu chỉ có một đột biến NPM1.
Đối với một số bệnh ung thư, kiểm tra mà nhìn vào hoạt động (biểu thức) của nhiều gen cùng một lúc có thể có ích trong việc dự đoán tiên lượng. Những xét nghiệm này, được gọi là các bảng biểu hiện gen, được thực hiện trên các mẫu của các bệnh ung thư. Họ có sẵn cho một số bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đại tràng và ung thư tuyến tiền liệt. Những xét nghiệm này có thể giúp dự đoán bệnh nhân có nhiều khả năng mắc bệnh ung thư trở lại sau khi điều trị. Cho đến nay, mặc dù chỉ có một, các Oncotype Dx® ung thư vú khảo nghiệm, đã được chứng minh để giúp dự đoán bệnh nhân được hưởng lợi nhiều nhất từ các phương pháp điều trị nhất định.
Gen và điều trị ung thư
Thuốc trúng đích gen hoặc đột biến gen
Thuốc đã được phát triển nhắm đến một số thay đổi gen trong một vài ung thư nhất định. Trên thực tế các thuốc này thường nhắm vào các protein do bất thường gen (không phải là chính gen đó).
Ví dụ, HER2 / neu là một gen tiền ung thư trong các tế bào bình thường, giúp chúng phát triển. Nó trở thành một gen gây ung thư khi một tế bào có quá nhiều bản sao của gen này. Khi điều này xảy ra, các tế bào tạo ra quá nhiều HER2 / neu protein và bệnh ung thư được cho là HER2 dương tính. Bệnh nhân ung thư vú với các tế bào có HER2 dương tính không đáp ứng tốt với các loại thuốc hóa trị liệu nhất định. Nhưng loại thuốc mới như trastuzumab (Herceptin®), Lapatinib (Tykerb®) và một số khác, đã được thiết kế đặc biệt để tấn công các tế bào có HER2 dương tính. Những loại thuốc này có thể làm chậm sự tăng trưởng tế bào ung thư và cải thiện kết quả ở bệnh nhân ung thư HER2 dương tính. Ung thư vú hiện nay thường xuyên được kiểm tra để xem nếu họ có hoặc HER2 dương tính để xác định bệnh nhân sẽ được hưởng lợi từ những loại thuốc này. Bệnh ung thư khác cũng có thể có HER2 dương tính. Liệu pháp chống HER2 cũng đã giúp những người với ung thư dạ dày có HER2 dương tính.
Trong bệnh bạch cầu dòng tủy mạn tính (CML), các tế bào ung thư có một sự thay đổi gen được gọi là BCR – ABL tạo ra một loại protein được gọi là một kinase tyrosine. Thuốc nhắm protein BCR – ABL, chẳng hạn như imatinib (Gleevec®), thường rất hiệu quả chống lại CML. Nó dẫn đến thuyên giảm bệnh bạch cầu ở hầu hết các bệnh nhân được điều trị trong giai đoạn đầu của bệnh.
Thuốc nhắm mục tiêu đột biến nào đó là hữu ích trong một số loại ung thư khác như bệnh bạch cầu cấp tính lympho bào, u mô đệm đường tiêu hóa, ung thư phổi không tế bào nhỏ, một loại u lympho không Hodgkin và u ác tính.
Loại thuốc kích hoạt gen
Methyl hóa DNA là một cách để tắt gen. Thuốc gọi là tác nhân hypomethylating có thể đảo ngược methyl hóa. Điều này có thể hữu ích trong điều trị một số bệnh ung thư, trong đó một số gen bị methyl hóa bất thường. Ví dụ, trong hội chứng myelodyplastic, một vài gen thường được methyl hóa trong các tế bào ung thư khi chúng đáng lẽ không được. Các tác nhân hypomethylating decitabine (Dacogen®) và azacytidine (Vidaza®) có thể làm giảm sự methyl hóa bất thường, mà có thể hữu ích trong việc điều trị bệnh này.
Các thuốc khác giúp chống lại ung thư bằng cách kích hoạt các gen là chất ức chế deacetylase histone, như vorinostat (Zolinza®) và romidepsin (Istodax®).
Xét nghiệm gen giúp dự đoán nếu một loại thuốc sẽ làm việc
Một số loại thuốc không giúp bệnh nhân nếu các tế bào ung thư có những đột biến gen nhất định. Ví dụ, Cetuximab (Erbitux®) và panitumumab (Vectibix®) là những loại thuốc được dùng để điều trị bệnh ung thư đại trực tràng tiến triển. Tuy nhiên, những loại thuốc này không giúp bệnh nhân ung thư có đột biến trong gen KRAS, vì vậy các bác sĩ kiểm tra các tế bào ung thư cho những đột biến này trước khi họ đưa ra một trong các loại thuốc.
Một số loại thuốc làm việc tốt hơn ở những người bị một vài đột biến nhất định. Ví dụ, thuốc erlotinib (Tarceva®) có thể được sử dụng để điều trị ung thư phổi không tế bào nhỏ, hoạt động tốt hơn ở những bệnh nhân có tế bào ung thư có một đột biến nhất định trong gen EGFR.
Định hướng trong tương lai
Nhiều nhà nghiên cứu rất hy vọng về tương lai của phương pháp điều trị ung thư dựa trên những thay đổi gen cụ thể được tìm thấy trong các tế bào ung thư, và điều này vẫn còn là một lĩnh vực rất mới trong nghiên cứu. Có rất nhiều thử nghiệm lâm sàng được tiến hành ngày hôm nay có thể dẫn đến phương pháp điều trị tốt hơn cho nhiều loại ung thư.
Để tìm hiểu thêm:
Thêm thông tin từ Hiệp hội Ung thư Mỹ
Chúng tôi có một số thông tin liên quan có thể hữu ích cho bạn. Những vật liệu này có thể được xem trên trang web của chúng tôi hoặc đặt hàng từ số điện thoại miễn phí của chúng tôi, 1-800-227-2345.
Xét nghiệm di truyền: Những điều bạn nên biết
Hội chứng ung thư gia đình
Các tổ chức quốc gia và các trang web*
Cùng với Hiệp hội Ung thư Mỹ, các nguồn thông tin khác và hỗ trợ bao gồm:
Viện Ung thư Quốc gia
Số điện thoại miễn phí: 1-800-4-CANCER (1-800-422-6237)
Website: www.cancer.gov
Cung cấp chính xác, cập nhật thông tin về một loạt các chủ đề liên quan đến bệnh ung thư như tìm kiếm hỗ trợ, hỗ trợ tài chính và các nguồn lực khác; đối phó với bệnh ung thư; ung thư di truyền, vv (nhấp vào tab “Chủ đề Ung thư” trên trang chủ). Cũng có một danh mục dịch vụ Di truyền học ung thư trực tuyến để xác định các chuyên gia cung cấp các dịch vụ liên quan đến ung thư di truyền (đánh giá nguy cơ ung thư, tư vấn di truyền, kiểm tra tính nhạy cảm di truyền, và những người khác). Các liên kết trực tiếp là www.cancer.gov/search/geneticsservices.
Hiệp hội Quốc gia các Nhân viên tư vấn di truyền (NSGC)
Điện thoại: 1-312-321-6834
Website: www.nsgc.org
Cung cấp một “Thông tin tiêu dùng” liên kết với những điều sau đây:
• “Ý nghĩa về gen của bạn” – một hướng dẫn 24 trang để tư vấn di truyền (có thể tải về và in).
• Danh mục của nhân viên tư vấn di truyền – có thể được tìm kiếm theo khu vực của bạn.
• “Năm câu hỏi cần hỏi trước khi xem xét Xét nghiệm di truyền” (có thể tải về và in).
• Hướng dẫn về việc thu thập tiền sử gia đình – một công cụ hữu ích trong việc xác định các rủi ro có thể di truyền.
• Câu hỏi thường gặp về xét nghiệm di truyền và tư vấn di truyền.
* Danh sách này không bao hàm sự chứng thực bởi Hiệp hội Ung thư Mỹ.
Không vấn đề bạn là ai, chúng tôi có thể giúp đỡ. Liên lạc với chúng tôi bất cứ lúc nào, ngày hay đêm, để biết thông tin liên quan đến ung thư và hỗ trợ. Hãy gọi cho chúng tôi tại 1-800-227-2345 hoặc truy cập www.cancer.org.
Tài liệu tham khảo
American Cancer Society Cancer Information Database. Breast Cancer. Accessed at www.cancer.org/Cancer/BreastCancer/DetailedGuide/index on 4/21/14.
American Cancer Society Cancer Information Database. Gastrointestinal Stromal Tumor (GIST). Accessed at www.cancer.org/Cancer/GastrointestinalStromalTumorGIST/DetailedGuide/index on 4/21/14.
American Cancer Society Cancer Information Database. Leukemia – Acute Myeloid (Myelogenous). Accessed at
American Cancer Society Cancer Information Database. Leukemia – Chronic Myeloid (Myelogenous). Accessed at www.cancer.org/Cancer/Leukemia-ChronicMyeloidCML/DetailedGuide/index on 4/21/14.
American Cancer Society Cancer Information Database. Stomach Cancer. Accessed at www.cancer.org/Cancer/StomachCancer/DetailedGuide/index on 12/13/2011.
Bahcall O. Common variation and heritability estimates for breast, ovarian and prostate cancers. Nature Genetics. Accessed at http://www.nature.com/icogs/primer/common-variation-and-heritability-estimates-for-breast-ovarian-and-prostate-cancers/ on May 30, 2013.
Berger AH, Pandolfi PP. Cancer Susceptibility Syndromes. In: DeVita VT, Lawrence TS, Rosenberg SA, eds. DeVita, Hellman, and Rosenberg’s Cancer: Principles and Practice of Oncology. 8th ed. 2011; 161–172.
Fearon ER, Bommer GT. Progressing from Gene Mutations to Cancer. In: Abeloff MD, Armitage JO, Lichter AS, Niederhuber JE. Kastan MB, McKenna WG. Clinical Oncology. 4th ed. Philadelphia, PA. Elsevier: 2008: 207-222.
Fong PC, Boss DS, Yap TA, et al. Inhibition of poly(ADP-ribose) polymerase in tumors from BRCA mutation carriers.N Engl J Med. 2009 Jul 9;361(2):123-34.
National Cancer Institute. Physician Data Query (PDQ). Cancer Genetics Overview. 2/18/2014. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/genetics/overview/healthprofessional on 3/7/2014.
National Cancer Institute. Understanding Cancer: Genetic Variation (SNPs). 9/1/2006. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/understandingcancer/geneticvariation on 3/20/2014.
National Cancer Institute. Understanding Gene Testing. Accessed at http://www.cancer.gov/cancertopics/understandingcancer/genetesting on 3/20/2014.
Ringer DP, Schniper LE. Principles of Cancer Biology. In: Lenhard RE, Osteen RT, Gansler T, eds. Clinical Oncology. Atlanta, GA: American Cancer Society; 2001: 25–30.
Simmons, D. (2008) Epigenetic influence and disease. Nature Education 1(1):6. Accessed athttp://www.nature.com/scitable/topicpage/epigenetic-influences-and-disease-895 on June 18, 2014.
Tufts University School of Medicine, Department of Anatomy and Cellular Biology. The somatic mutation theory of cancer: growing problems with the paradigm? Bioessays. 2004; 26:1097–1107.
3. Xét nghiệm di truyền: Những điều bạn cần biết
Xét nghiệm di truyền có thể hữu ích cho những người có một số loại ung thư nhất định mà dường như xảy ra trong gia đình của họ, nhưng những thử nghiệm này không được khuyến khích cho tất cả mọi người. Dưới đây chúng tôi cung cấp thông tin cơ bản để giúp bạn hiểu xét nghiệm di truyền là gì và nó được sử dụng trong ung thư như thế nào.
Dưới đây là một số thông tin cơ bản về xét nghiệm di truyền và làm thế nào nó được sử dụng để tìm hiểu về nguy cơ ung thư di truyền. Nó sẽ giúp bạn hiểu xét nghiệm di truyền là gì, nhưng nó sẽ không cung cấp cho bạn thông tin hoặc tư vấn cụ thể về kiểm tra di truyền cho bất kỳ một bệnh nào. Một bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền là người hiểu biết về các bệnh trong gia đình của bạn có thể nói chuyện với bạn tốt hơn về những rủi ro của bạn và những gì bạn có thể biết được từ xét nghiệm di truyền. Nhấp chuột vào chủ đề bên dưới để bắt đầu.
Gen, đột biến và nguy cơ ung thư
Di truyền học là lĩnh vực khoa học mà xem xét các tính trạng (như màu mắt) được truyền từ cha mẹ sang con cái qua gen.
Gen là các đoạn DNA (deoxyribonucleic acid) bên trong mỗi tế bào của chúng ta hướng dẫn làm thế nào để tạo ra các protein mà cơ thể cần để hoạt động. DNA là “bản thiết kế” di truyền được tìm thấy trong mỗi tế bào. Gen ảnh hưởng đến đặc điểm di truyền được truyền từ cha mẹ cho một đứa trẻ, chẳng hạn như màu tóc, màu mắt và chiều cao. Chúng cũng ảnh hưởng đến việc một người có khả năng phát triển một số bệnh, chẳng hạn bệnh ung thư.
Ở người, gen nằm trên 23 cặp của sợi dài DNA gọi là nhiễm sắc thể. Một trong mỗi cặp nhiễm sắc thể xuất phát từ người mẹ và cái kia đến từ người cha. Mỗi nhiễm sắc thể chứa hàng trăm hoặc hàng ngàn gen được truyền từ cha mẹ sang con. Các gen mà bạn được sinh ra cùng đều nằm trong mỗi tế bào trong cơ thể bạn.
Thay đổi những gen này, được gọi là đột biến, đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của ung thư. Đột biến có thể gây ra một tế bào tạo ra (hoặc không tạo ra) protein có ảnh hưởng đến cách nó phát triển và phân chia thành các tế bào mới. Một số đột biến nhất định có thể khiến các tế bào phát triển không kiểm soát, có thể dẫn đến ung thư. Thường có nhiều thay đổi gen là cần thiết trước khi một tế bào trở thành ung thư. Để tìm hiểu thêm về các loại khác nhau của các gen liên quan đến ung thư, xin vui lòng xem tài liệu được gọi là gen và ung thư của chúng tôi.
Một số thay đổi gen dẫn đến ung thư có thể được thừa hưởng từ cha mẹ, nhưng hầu hết là không. Chỉ có khoảng 5% đến 10% của tất cả các bệnh ung thư được cho là có liên quan đến một sự thay đổi gen di truyền ảnh hưởng mạnh mẽ đến nguy cơ của một người đối với một số loại ung thư nhất định.
Hầu hết các bệnh ung thư bắt đầu vì các đột biến gen xảy ra đôi khi trong cuộc đời con người. Đôi khi những thay đổi gen có nguyên nhân bên ngoài, chẳng hạn như tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hoặc thuốc lá. Nhưng những thay đổi gen cũng có thể chỉ là sự kiện ngẫu nhiên đôi khi xảy ra bên trong tế bào, không có nguyên nhân rõ ràng.
Những loại đột biến mắc phải (như trái ngược với di truyền) chỉ ảnh hưởng đến các tế bào phát triển từ các tế bào bị đột biến. Chúng không ảnh hưởng đến tất cả các tế bào trong cơ thể của người đó. Điều này có nghĩa là tất cả các tế bào ung thư sẽ có đột biến, nhưng các tế bào bình thường, không ung thư của cơ thể sẽ không có. Điều này rất khác nhau từ các đột biến di truyền, mà có trong mỗi tế bào của cơ thể – thậm chí các tế bào không bị ung thư.
Xét nghiệm di truyền là gì?
Xét nghiệm di truyền là quá trình sử dụng các bài kiểm tra y tế để tìm kiếm những thay đổi (đột biến) trong gen hoặc nhiễm sắc thể của một người. Hàng trăm kiểm tra di truyền khác nhau được sử dụng hôm nay và nhiều hơn nữa đang được phát triển.
Xét nghiệm di truyền đối với các bệnh có thể di truyền
Xét nghiệm di truyền có thể được sử dụng trong các tình huống khác nhau. Các loại xét nghiệm thường được sử dụng để kiểm tra nguy cơ ung thư được gọi là xét nghiệm gen dự đoán. Nó được sử dụng để tìm kiếm những đột biến gen mà có thể làm một người có nguy cơ mắc bệnh. Nó thường được thực hiện trong gia đình có tiền sử cho thấy có một căn bệnh có thể di truyền. Một ví dụ xét nghiệm cho những thay đổi trong gen BRCA1 và BRCA2 (được biết đến là các gen ung thư vú) ở một người phụ nữ có mẹ và em gái bị ung thư vú.
Xét nghiệm di truyền cũng được sử dụng cho các lý do khác:
· Thử nghiệm người mang mầm bệnh có thể được sử dụng để giúp các cặp vợ chồng tìm hiểu nếu họ mang một đột biến gen cho chứng rối loạn họ có thể truyền lại cho một đứa trẻ, chẳng hạn như bệnh xơ nang, bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm, hoặc bệnh Tay-Sachs.
· Sàng lọc trước sinh có thể được sử dụng để chẩn đoán một số điều kiện ở trẻ thậm chí trước khi chúng sinh ra, chẳng hạn như hội chứng Down.
· Sàng lọc sơ sinh là hình thức phổ biến nhất của việc xét nghiệm gen. Trẻ sơ sinh được sàng lọc một số điều kiện di truyền như phenylketonuria (PKU), xơ nang, bệnh hồng cầu hình hình liềm và những bệnh khác. Các xét nghiệm cần thiết tùy theo từng tiểu bang.
Tất cả những hình thức xét nghiệm gen, bao gồm xét nghiệm gen dự đoán, tìm những thay đổi gen được truyền từ một thế hệ sang thế hệ kế tiếp và được tìm thấy trong mọi tế bào của cơ thể. Ngoại trừ các xét nghiệm sàng lọc sơ sinh, chúng được sử dụng chủ yếu cho những người có một số loại bệnh mà dường như xảy ra trong gia đình của họ. Chúng không cần thiết cho hầu hết mọi người.
Xét nghiệm di truyền cho nguy cơ ung thư
Xét nghiệm gen liên quan đến ung thư hầu hết được thực hiện như là xét nghiệm di truyền dự đoán. Chúng có thể được sử dụng:
· Để xem nếu một người có đột biến gen nào đó được biết đến làm tăng nguy cơ ung thư nhất định (hoặc ung thư).
· Để xác nhận một đột biến gen nghi ngờ ở một người hoặc gia đình.
Kiểm tra các tế bào ung thư cho những thay đổi di truyền
Đôi khi sau khi một người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư, bác sĩ sẽ đặt các xét nghiệm để tìm những thay đổi gen trong một mẫu của các tế bào ung thư. Những xét nghiệm này có thể cung cấp thông tin về triển vọng của một người (tiên lượng) và đôi khi có thể giúp cho biết một số loại điều trị nhất định có thể có ích.
Những loại xét nghiệm tìm những thay đổi gen chỉ trong các tế bào ung thư được lấy từ các bệnh nhân. Các xét nghiệm này không giống như các xét nghiệm sử dụng để tìm hiểu về nguy cơ ung thư di truyền.
Tài liệu này không bao gồm các xét nghiệm gen được thực hiện trên các tế bào ung thư. Để biết thêm về loại hình xét nghiệm và cách sử dụng của nó trong điều trị ung thư, xem thông tin của chúng tôi về các loại ung thư cụ thể.
Phần còn lại của tài liệu này tập trung vào việc xét nghiệm gen dự đoán cho các đột biến di truyền có liên quan đến ung thư.
Ai nên làm xét nghiệm di truyền?
Xét nghiệm di truyền để tìm hiểu về nguy cơ ung thư của bạn được thực hiện chỉ khi bạn quyết định làm nó. Nếu bạn quan tâm đến mô hình bệnh tật của gia đình bạn, ung thư mà bạn đã có trong quá khứ, hoặc các yếu tố nguy cơ ung thư khác, bạn có thể muốn nói chuyện với bác sĩ của bạn về việc liệu có xét nghiệm di truyền.
Các bác sĩ đôi khi sẽ đề nghị bệnh nhân xét nghiệm di truyền nếu những người khác trong gia đình của họ đã có một bệnh nào đó hoặc các kiểu nhất định của bệnh. Nếu bạn có bất kỳ những điều sau đây, bạn có thể cân nhắc xét nghiệm di truyền cho chính mình:
· Một số người thân đầu tiên (cha, mẹ, anh chị em, anh em, con cái) bị ung thư, đặc biệt là nếu họ đã có cùng một loại ung thư.
· Ung thư trong gia đình của bạn mà đôi khi được liên kết với một loại gen đột biến duy nhất (ví dụ vú, buồng trứng và ung thư tuyến tụy).
· Các thành viên gia đình những người bị ung thư ở độ tuổi trẻ hơn so với bình thường của loại ung thư đó.
· Người thân với ung thư hiếm gặp mà có liên quan đến hội chứng ung thư di truyền.
· Một phát hiện vật lý mà được liên kết với ung thư di truyền (chẳng hạn như có nhiều polyp đại tràng).
· Một sự đột biến di truyền được biết đến trong một hoặc nhiều thành viên gia đình những người đã có xét nghiệm di truyền.
Bạn cần phải biết các xét nghiệm nào có thể có ích. Đối với một số loại ung thư, đột biến chưa được biết đã liên kết với một nguy cơ gia tăng. Các loại ung thư khác có thể đã biết đột biến, nhưng các xét nghiệm di truyền là chưa có sẵn. Để biết thêm thông tin về các loại bệnh ung thư mà thừa hưởng gen này có thể là quan trọng, xin vui lòng xem tài liệu của chúng tôi hội chứng ung thư gia đình.
Điều quan trọng là hãy tìm hiểu cách kiểm tra có thể hữu ích cho bạn trước khi bạn làm điều đó. Gặp gỡ với một nhân viên tư vấn di truyền trước khi xét nghiệm thực tế có thể giúp bạn biết những gì bạn mong đợi. Các nhân viên tư vấn có thể cho bạn biết về những ưu và khuyết điểm của các xét nghiệm, những kết quả có ý nghĩa và những lựa chọn của bạn vào thời điểm đó. Bạn sẽ muốn suy nghĩ về cách các kết quả có thể ảnh hưởng đến bạn và người thân của bạn và thảo luận về những vấn đề này với các nhân viên tư vấn trước khi xét nghiệm.
Sau khi xét nghiệm được thực hiện, nhân viên tư vấn di truyền của bạn sẽ chia sẻ kết quả với bạn. Một số người chọn đem đến một thành viên gia đình để giúp chia sẻ kết quả với các thành viên khác trong gia đình. Mặc dù thử nghiệm không luôn luôn cung cấp cho bạn câu trả lời rõ ràng, nhân viên tư vấn di truyền được đào tạo để làm sáng tỏ và giải thích các kết quả xét nghiệm và những gì chúng có thể có nghĩa cho bạn và gia đình bạn. Nếu một đột biến được tìm thấy, các tư vấn viên sẽ nói chuyện với bạn về những người trong gia đình của bạn cũng có thể bị ảnh hưởng. Nó sẽ rất quan trọng đối với những thành viên trong gia đình để biết chính xác đột biến đã được tìm thấy trong gen nào. Sau đó, họ có thể thảo luận về thông tin này với bác sĩ của họ và xem xét cũng được xét nghiệm.
Những lợi ích của xét nghiệm di truyền là gì?
Lợi ích rõ ràng của xét nghiệm di truyền là cơ hội cho sự hiểu biết tốt hơn về nguy cơ của bạn cho một bệnh nào đó. Xét nghiệm là không hoàn hảo, nhưng nó thường có thể giúp bạn đưa ra quyết định về sức khỏe của bạn.
Kết quả âm tính trên một xét nghiệm di truyền trong gia đình có nguy cơ bị ung thư cụ thể có thể giúp làm giảm bớt sự lo lắng hoặc không chắc chắn. Trong cùng một cách, một kết quả tích cực có thể giúp bạn đưa ra quyết định quan trọng về tương lai của bạn, có lẽ bao gồm cả những điều bạn có thể làm để giúp giảm nguy cơ. Một kết quả tích cực cũng có thể dẫn đến việc tìm bệnh sớm hơn, khi đó điều trị có thể hữu ích.
Đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư, xét nghiệm di truyền của các khối u thường có thể giúp xác định chẩn đoán (triển vọng) và đôi khi thậm chí có thể giúp đỡ trong việc quyết định phương pháp điều trị sẽ làm việc hiệu quả.
Khi các nhà khoa học tìm hiểu thêm về các gen góp phần gây ung thư, xét nghiệm di truyền có thể sẽ trở nên hữu ích hơn trong việc biết về nguy cơ ung thư của một người.
Những hạn chế của xét nghiệm di truyền là gì?
Xét nghiệm di truyền có một số vấn đề tiềm tàng, bạn nên suy nghĩ trước khi được xét nghiệm:
Các câu trả lời hạn chế
Xét nghiệm di truyền không cho câu trả lời chính xác về bệnh di truyền, đặc biệt là về ung thư vú và ung thư đại tràng. Một kết quả xét nghiệm dương tính không có nghĩa là bạn sẽ mắc căn bệnh này. Xét nghiệm này có thể cho biết những gì có thể xảy ra, nhưng nó không thể cho biết những gì sẽ xảy ra. Mặt khác, kết quả âm tính không có nghĩa là bạn không có nguy cơ mắc bệnh.
Như với nhiều xét nghiệm y khoa, xét nghiệm di truyền có thể có những thiếu sót, hoặc kết quả kiểm tra có thể bị đọc sai. Mặc dù nhiều biện pháp để ngăn chặn điều này, xét nghiệm di truyền không được quy định chặt chẽ và các phòng thí nghiệm khác nhau có thể có cách nhìn khác nhau cho một đột biến nhất định.
Đôi khi một xét nghiệm di truyền có thể được thực hiện mặc dù kết quả có ít cơ hội giúp đỡ người đó. Khi điều này xảy ra, các xét nghiệm có thể tạo ra sự lo lắng khi mục đích ban đầu là để làm giảm nó. Đây là lý do tại sao tư vấn trước khi bạn nhận được xét nghiệm là rất quan trọng – bạn sẽ muốn biết chính xác làm thế nào kết quả có thể giúp bạn, và nếu nó sẽ giúp đủ để bù đắp cho sự căng thẳng nó có thể gây ra.
Tác động tâm lý hoặc tình cảm
Nhiều người lo lắng thậm chí trước khi họ nhận được kết quả xét nghiệm. Họ có thể nghĩ kết quả có thể ảnh hưởng đến họ và gia đình như thế nào và làm thế nào họ có thể nói chuyện và quản lý thông tin.
Hiểu biết mà bạn có hoặc có thể phát triển một căn bệnh nghiêm trọng có thể đáng sợ. Người đang được xét nghiệm có thể tìm thấy nó thậm chí còn khó chịu hơn nếu các thành viên trong gia đình đã chết vì căn bệnh này trong câu hỏi.
Một kết quả xét nghiệm di truyền dương tính cũng có thể ảnh hưởng đến các thành viên khác trong gia đình. Nhiều thành viên trong gia đình có thể cần phải được xét nghiệm. Đôi khi bí mật gia đình được tiết lộ như kết quả là – cha, con nuôi, hoặc các vấn đề khó khăn khác có thể gặp phải.
Có một gen hoặc truyền lại một gen trên trẻ em có thể mang lại cảm giác tội lỗi hay tức giận. Các kết quả thử nghiệm cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ trong tương lai với người bạn đời hoặc các thành viên khác trong gia đình, mà cũng có thể gây căng thẳng.
Trong một số trường hợp, nhiều xét nghiệm y khoa hoặc phương pháp có thể phải được thực hiện như là một kết quả của các xét nghiệm di truyền. Ví dụ, nếu một đột biến gen ung thư đại trực tràng được tìm thấy, nhiều xét nghiệm như nội soi có thể được khuyến khích. Các xét nghiệm thêm cũng có thể là nguyên nhân của sự căng thẳng và lo lắng.
Vấn đề bảo mật
Hầu hết những người đặt câu hỏi về tính bảo mật của thông tin di truyền có liên quan về cách thức thông tin có thể được sử dụng theo cách có thể gây hại cho họ. Hầu hết người Mỹ sợ rằng nhà tuyển dụng và các công ty bảo hiểm có thể nhận được và sử dụng thông tin di truyền của họ. Họ sợ một nhà tuyển dụng có thể tìm ra và phân biệt đối xử bằng việc không thuê hoặc thúc đẩy họ, nhưng đạo luật không phân biệt thông tin di truyền (GINA) có luật cấm phần lớn người tuyển dụng lao động từ việc này (xem phần dưới đây). Một số người thậm chí còn lo ngại rằng những nỗ lực áp dụng có thể bị ngừng lại dựa vào loại thông tin nhạy cảm.
Ở phía bên kia, một số công ty và các nhà nghiên cứu lo ngại về việc có quá nhiều hạn chế về thông tin, mà có thể hữu ích cho các nhà khoa học.
Các vấn đề riêng tư trở nên phức tạp hơn khi nhiều thành viên gia đình có thể bị ảnh hưởng bởi kết quả xét nghiệm di truyền dương tính duy nhất.
Đối với những lý do này, điều quan trọng là bạn phải suy nghĩ về những người có thể tìm hiểu kết quả của bạn và người mà bạn sẽ muốn chia sẻ kết quả trước khi bạn quyết định xét nghiệm.
Luật quốc gia cấm phân biệt đối xử bởi nhà tuyển dụng và bảo hiểm y tế
Đạo luật không phân biệt thông tin di truyền (GINA) cấm phân biệt đối xử dựa trên thông tin di truyền bằng cách sử dụng lao động với hơn 15 nhân viên và công ty bảo hiểm sức khỏe. GINA xác định thông tin di truyền như:
· Kết quả xét nghiệm di truyền của một người.
· Các kết quả xét nghiệm di truyền của các thành viên gia đình.
· Một hoặc các thành viên gia đình được biết đến có một căn bệnh di truyền hoặc rối loạn.
Sử dụng lao động: GINA cấm nhà tuyển dụng không được phân biệt đối xử trên cơ sở các thông tin di truyền trong việc thuê mướn, chấm dứt (đuổi hoặc sa thải), trả tiền, hay những hành động cá nhân khác như chương trình khuyến mãi, phân loại, hoặc phân công. Luật áp dụng không có vấn đề làm thế nào họ nhận được thông tin.
Nhà tuyển dụng không được phép yêu cầu xét nghiệm di truyền và không thể thu thập thông tin di truyền, trừ trường hợp ngoại lệ rất hạn chế. Ví dụ, có thể được phép khi có thông tin cần thiết để đáp ứng các yêu cầu của luật gia đình và nghỉ phép hoặc xem các tác động có hại từ việc tiếp xúc với môi trường làm việc nguy hiểm.
Nhà tuyển dụng phải giữ bí mật thông tin di truyền. Họ không thể công bố hoặc chia sẻ thông tin di truyền, trừ khi:
· Các nhân viên yêu cầu họ.
· Thực hiện yêu cầu của một nhà nghiên cứu sức khỏe.
· Tuân thủ luật nghỉ phép y tế.
· Tiết lộ hoặc báo cáo với cơ quan y tế công cộng.
Công ty bảo hiểm y tế: GINA cấm bảo hiểm y tế (bao gồm cả nhóm kế hoạch y tế, kế hoạch cá nhân và các kế hoạch bổ sung Medicare) từ chuyển người xuống hay mang phí bảo hiểm cao hơn đối với bảo hiểm y tế dựa trên thông tin di truyền hay sử dụng dịch vụ di truyền. Điều này bao gồm tư vấn và xét nghiệm di truyền. Luật cũng cấm các công ty bảo hiểm về việc mời hoặc yêu cầu xét nghiệm di truyền. GINA áp dụng cho tất cả các kế hoạch bảo hiểm y tế (bao gồm cả kế hoạch theo quy định liên bang ERISA, kế hoạch tiểu bang quy định và các kế hoạch cá nhân riêng tư).
Một vài tiểu bang có luật mạnh hơn GINA. GINA không thay thế luật tiểu bang chống lại sự phân biệt di truyền rộng hơn về phạm vi. Thay vào đó, GINA thiết lập một “sàn” quốc gia về bảo vệ trong khi cho phép các tiểu bang để áp đặt sự bảo vệ mạnh mẽ hơn cho bệnh nhân.
Sự bảo vệ của GINA không mở rộng để bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tàn tật và bảo hiểm chăm sóc dài hạn. Nó cũng không đòi hỏi bảo hiểm y tế để bù đắp xét nghiệm di truyền. GINA không áp dụng cho người sử dụng lao động rất nhỏ (có ít hơn 15 nhân viên), cũng không áp dụng cho các chương trình y tế quân sự, Bộ Cựu chiến binh, hoặc các dịch vụ y tế của Ấn Độ. GINA không áp dụng cho nhân viên liên bang người được hưởng bảo hiểm y tế thông qua các kế hoạch liên bang về lợi ích sức khỏe nhân viên.
Quảng cáo thử nghiệm di truyền: những lời hứa hẹn mà không luôn luôn cung cấp
Những thách thức xã hội, luật pháp và đạo đức đặt ra bởi các thông tin di truyền phức tạp hơn bằng việc xét nghiệm di truyền đôi khi được đưa ra trên thị trường. Các nhà sản xuất hiện quảng cáo và quảng bá, xét nghiệm di truyền cho các bác sĩ và công chúng. Đôi khi họ làm cho thử nghiệm hữu ích và quyết định hơn nó đã thực sự chứng minh được. Điều này có thể có hại vì các quyết định về việc kiểm tra có thể được thực hiện dựa trên các thông tin không đầy đủ, hoặc thậm chí trên cơ sở các thông tin sai lệch hoặc không đúng. Rất nhiều các xét nghiệm không cho câu trả lời chúng có vẻ hứa hẹn. Uy tín tư vấn di truyền (xem phần bên dưới, “Tư vấn di truyền”) có thể giúp bạn biết những gì mong đợi từ kết quả xét nghiệm của bạn.
Ai trả tiền cho xét nghiệm di truyền?
Xét nghiệm di truyền phức tạp và nó có thể tốn rất nhiều chi phí. Một số xét nghiệm có giá cao hơn những cái khác, nhưng hóa đơn cuối cùng có thể hàng ngàn đô la. Hãy chắc chắn rằng bạn có một ý tưởng về việc nó sẽ tốn bao nhiêu chi phí của bạn trước khi bạn xét nghiệm xong.
Nếu bạn có bảo hiểm sức khỏe, bạn phải quyết định nếu bạn đến yêu cầu công ty bảo hiểm của bạn giúp trả tiền xét nghiệm. Đối với hầu hết các phần, các luật tiểu bang và liên bang không yêu cầu các công ty bảo hiểm phải trả tiền cho xét nghiệm tiên đoán. Một số công ty có thể bao gồm việc xét nghiệm, trong khi những công ty khác có thể không.
Các luật chăm sóc sức khỏe mới của liên bang nói rằng xét nghiệm di truyền nên được chi trả cho một số phụ nữ có nguy cơ cao hơn bị ung thư vú và / hoặc ung thư buồng trứng. Số tiền chi trả phụ thuộc vào chương trình sức khỏe của bạn, vì vậy bạn phải tìm hiểu những gì đang có trong kế hoạch của bạn.
Điều gì xảy ra trong quá trình thử nghiệm di truyền?
Xét nghiệm di truyền thường được thực hiện chỉ khi bạn và nhóm chăm sóc sức khỏe của bạn cảm thấy chắc chắn rằng đó là điều tốt nhất cho bạn và gia đình bạn. Thông thường có một số bước trước khi thử nghiệm thực tế được hoàn thành. (Một số xét nghiệm di truyền được bán như bộ dụng cụ tại nhà mà bạn có thể mua trực tuyến. Quá trình này cho những thử nghiệm sẽ khác nhau tùy thuộc vào các công ty cung cấp chúng. Để biết thêm thông tin về các loại xét nghiệm, xem phần “tương lai của xét nghiệm di truyền là gì? “).
Đánh giá rủi ro
Bước đầu tiên trong việc xét nghiệm di truyền là để tìm hiểu khả năng bạn đang phát triển một bệnh nào đó. Rủi ro này được dựa trên mô hình bệnh tật trong gia đình của bạn (gọi là tiền sử gia đình) và các yếu tố khác. Nguy cơ của bạn có thể được xem xét bởi một bác sĩ, y tá, hoặc nhân viên tư vấn di truyền đã được đào tạo.
Bạn sẽ được hỏi về lý do khi muốn kiểm tra di truyền. Tiền sử gia đình của bạn (như càng xa càng tốt và cho đến ngày nay) sẽ được xem xét trong chiều sâu. Các mẫu bệnh trong gia đình của bạn sẽ được xác định. Điều quan trọng là để xác nhận bệnh tật trong gia đình của bạn bằng hồ sơ y tế và / hoặc giấy chứng tử khi có thể. Nếu các xét nghiệm di truyền là một loại ung thư, bạn cũng có thể được hỏi về tiền sử của riêng bạn. Điều này có thể bao gồm thực hành phát hiện sớm, lịch sử phụ khoa (đối với nữ), các yếu tố lối sống và tiếp xúc với những thứ có thể gây ung thư (chất gây ung thư). Bạn cũng có thể có một bài kiểm tra cơ thể, tập trung vào các bệnh ung thư của mối quan tâm trong gia đình bạn.
Nó rất hữu ích để nhìn vào thái độ của gia đình về ung thư và khả năng của một thành viên trong gia đình bị “đổ lỗi” cho các bệnh ung thư. Văn hóa tín ngưỡng, hệ thống hỗ trợ và tài chính cũng có thể đóng một vai trò trong cách gia đình bạn xem xét ung thư. Các chủ đề này cũng có thể được thảo luận.
Tư vấn di truyền
Nhân viên tư vấn di truyền có đào tạo đặc biệt và bằng sau đại học trong lĩnh vực của họ. Một số bác sĩ và y tá khoa ung thư thực hành tiên tiến với huấn luyện đặc biệt cũng có thể làm tư vấn di truyền.
Mục đích của tư vấn di truyền là để cung cấp cho bạn thông tin một cách không thiên vị hoặc trung tính để bạn hoặc bạn và gia đình của bạn có thể đưa ra quyết định của mình về việc đi kiểm tra. Đôi khi cần thiết phải kiểm tra là rõ ràng và một bác sĩ sẽ khuyên bạn nên kiểm tra và theo dõi chăm sóc. Nhưng ngay cả nếu đó là trường hợp, bạn có quyền từ chối xét nghiệm. Bạn có thể cảm thấy thoải mái hơn khi đưa ra quyết định sau khi bạn nói chuyện với một nhân viên tư vấn di truyền. Trong thực tế, một số công ty bảo hiểm yêu cầu bạn phải được tư vấn di truyền trước khi xét nghiệm di truyền sẽ được bảo hiểm.
Các tư vấn viên sẽ thảo luận về cách gia đình di truyền căn bệnh ung thư và làm thế nào gen được truyền lại cho con cái, cũng như các loại ung thư thấy trong các gia đình và các ước tính về nguy cơ ung thư của người đó. Những ưu và khuyết điểm, chi phí và hạn chế của thử nghiệm cũng sẽ được thảo luận, cũng như những người trong gia đình nên xem xét được thử nghiệm. Hơn một thành viên gia đình có thể được cung cấp xét nghiệm.
Ví dụ, nếu thử nghiệm cho thấy rằng những người có nguy cơ ung thư cao, các nhân viên tư vấn cũng có thể nói về những cách tốt nhất để quản lý nó. Điều này có thể bao gồm thay đổi lối sống, phát hiện sớm, xem các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh ung thư, thuốc để giảm nguy cơ ung thư, hoặc thậm chí phẫu thuật phòng ngừa.
Nhiều trong số những vấn đề này đòi hỏi một chuyên gia tư vấn. Tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt cho trẻ em và khả năng phân biệt đối xử có thể là đáng sợ. Các tư vấn viên sẽ tìm hiểu cách thức để đối phó, cũng như nỗi sợ hãi và lo ngại cụ thể của bạn. Làm thế nào để thảo luận về kết quả xét nghiệm và những gì chúng có ý nghĩa với các thành viên khác trong gia đình là một chủ đề quan trọng.
Bác sĩ của bạn có thể giới thiệu bạn với một nhân viên tư vấn di truyền trong khu vực của bạn. Nếu không, bạn có thể tìm thấy một danh sách các nhân viên tư vấn di truyền được chứng nhận trên trang web của Hiệp hội Quốc gia Tư vấn di truyền hoặc Viện Ung thư Quốc gia. (Xem phần “Để tìm hiểu thêm” ở phần cuối của tài liệu này để biết thêm thông tin).
Sự thông báo đồng ý
Sau khi đánh giá rủi ro và tư vấn di truyền, nếu bạn quyết định để được kiểm tra, bạn sẽ được yêu cầu đồng ý thông báo bằng văn bản. Quá trình thông báo cho bạn và gia đình về việc kiểm tra nên bao gồm:
· Mục đích của xét nghiệm di truyền.
· Lý do đưa ra xét nghiệm cho bạn và / hoặc thành viên khác trong gia đình.
· Loại và bản chất của tình trạng di truyền đang được thử nghiệm.
· Độ chính xác xét nghiệm.
· Ưu điểm và nhược điểm của việc xét nghiệm (bao gồm cả giới hạn của các kết quả có thể cho bạn biết điều gì).
· Lựa chọn kiểm tra khác mà bạn có thể sử dụng.
· Lựa chọn điều trị có thể có sẵn tùy thuộc vào kết quả kiểm tra (nếu điều này áp dụng cho bạn).
· Quyết định thêm rằng có thể cần phải thực hiện cùng một lần khi kết quả đang trở lại.
· Sự đồng ý có thể sử dụng các kết quả cho mục đích nghiên cứu sau khi thử nghiệm.
· Sự sẵn có của các dịch vụ tư vấn và hỗ trợ.
· Quyền của bạn để từ chối xét nghiệm.
Để biết thêm thông tin về quá trình này, vui lòng xem tài liệu của chúng tôi Sự thông báo đồng ý.
Nhận kết quả xét nghiệm
Sau khi kiểm tra hoàn tất, các phòng thí nghiệm báo cáo kết quả bằng văn bản cho bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền. Sau đó bạn sẽ được cung cấp các kết quả trong một buổi tư vấn. Điều này có thể không xảy ra cho đến vài tuần sau khi lấy mẫu. Độ chính xác của xét nghiệm và ý nghĩa của các kết quả sẽ được thảo luận với bạn một cách chi tiết.
Nếu kết quả là dương tính
Nếu kết quả của các xét nghiệm là dương tính, bạn có một gen đột biến (hay các gen) để có thể đặt bạn vào nguy cơ. Nguy cơ phát triển bệnh ung thư sẽ được thảo luận trong bối cảnh thực tế là bạn có đột biến.
Nhiều người lo ngại hay lo lắng sau khi biết họ có nguy cơ gia tăng ung thư. Điều này là bình thường. Các kết quả có thể dẫn đến căng thẳng trong mối quan hệ gia đình là tốt. Lo ngại về việc bị đối xử khác nhau có thể trở nên thực tế hơn.
Ngay cả sau khi kiểm tra hoàn tất thường có rất nhiều sự không chắc chắn. Trong hầu hết các trường hợp, không có cách nào để biết nếu bệnh thậm chí sẽ phát triển. Và thậm chí nếu bạn đã biết bạn sẽ bị mắc căn bệnh này, bạn vẫn sẽ không biết khi nào nó có thể phát triển. Bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn của bạn có thể giúp bạn sắp xếp thông qua các tùy chọn của bạn tại thời điểm này, bao gồm cả những gì bạn có thể làm để giúp làm giảm nguy cơ của bạn.
Nếu kết quả là âm tính
Nếu kết quả xét nghiệm là âm tính, có nghĩa là các đột biến gen đã được thử nghiệm không có mặt. Bạn có thể sẽ cảm thấy nhẹ nhõm rằng xét nghiệm không cho thấy bạn có nguy cơ tăng lên.
Nhưng điều quan trọng là phải hiểu rằng kết quả xét nghiệm di truyền không thể luôn luôn đảm bảo bạn không có nguy cơ tăng lên. Ví dụ, vẫn còn có thể là một cơ hội mà bạn có một đột biến bạn đã không được xét nghiệm. (Nhiều gen có thể có nhiều hơn một loại đột biến mà có thể dẫn đến nguy cơ ung thư cao hơn.) Và hiếm khi, kết quả kiểm tra có thể là một “âm tính giả.” Điều này có nghĩa là các bài kiểm tra đọc âm tính nhưng sự đột biến là thực sự có. Nhưng ngay cả một kết quả đó là thật sự âm tính không có nghĩa là nguy cơ của bạn là số không – nó chỉ có nghĩa là bạn có nguy cơ trung bình giống như hầu hết những người khác.
Các thành viên gia đình có kết quả xét nghiệm âm tính có thể cảm thấy có lỗi nếu các thành viên khác trong gia đình có xét nghiệm dương tính. Bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền có thể giúp bạn hiểu các kết quả xét nghiệm có ý nghĩa gì cho bạn và gia đình của bạn và làm thế nào để đối phó với chúng.
Nếu kết quả là không xác định
Nếu không có đủ thông tin để biết liệu rằng những thay đổi di truyền là có mặt, các kết quả xét nghiệm được cho là không thuyết phục. Người đó (và gia đình) vẫn có thể có nguy cơ cao phát triển bệnh ung thư. Tiến hành các bước để giảm nguy cơ của bạn và có thể kiểm soát sức khỏe của bạn có thể hữu ích cho một số người, nhưng không có kết quả chắc chắn vẫn có thể gây ra sự lo lắng và thất vọng. Bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền có thể giúp bạn hiểu các kết quả có thể có nghĩa gì cho bạn và gia đình của bạn và giúp bạn đối phó với chúng.
Nếu kết quả là không đúng hoặc ý nghĩa không chắc chắn
Kết quả này có thể xảy ra khi các xét nghiệm di truyền cho thấy một người có một dạng bất thường của một gen, nhưng ý nghĩa của nó không rõ ràng. Nó có thể là một biến thể bình thường, chỉ đơn giản là một phiên bản khác nhau của gen mà không được nhìn thấy thường xuyên, đủ để đảm bảo, hoặc có thể có một số lời giải thích khác. Đối với một số người, một kết quả không đúng hoặc ý nghĩa không chắc chắn (VUS) có thể gây ra sự lo lắng, thất vọng, và thậm chí tức giận vì kết quả này không đưa ra thông tin để hướng dẫn các quyết định trong tương lai. Bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền có thể giúp bạn hiểu các kết quả có thể có nghĩa gì cho bạn và gia đình của bạn và giúp bạn đối phó với chúng.
Làm gì nếu xét nghiệm di truyền cho thấy nguy cơ ung thư tăng lên?
Nếu kết quả xét nghiệm di truyền của bạn là dương tính hay không xác định cho một đột biến gen có thể làm tăng nguy cơ ung thư, quản lý nguy cơ cần phải trở thành một ưu tiên.
Một số trong những cách bạn có thể làm giảm nguy cơ bao gồm uống thuốc (gọi là chemoprevention), có phẫu thuật dự phòng (hay dự phòng) và làm thay đổi lối sống. Làm những gì bạn có thể để tìm ung thư sớm (thông qua xét nghiệm và nhận thức về các dấu hiệu sớm và triệu chứng), khi điều trị có nhiều khả năng để thành công, cũng quan trọng đối với người có nguy cơ tăng lên.
Bác sĩ có thể đề nghị một hay nhiều hơn các phương pháp tiếp cận, nhưng điều quan trọng là bạn phải hiểu được chúng có thể ảnh hưởng đến nguy cơ của bạn bao nhiêu trước khi bạn quyết định một quá trình hành động. Bạn cũng sẽ muốn chắc chắn rằng bạn hiểu những rủi ro và nhược điểm trước khi quyết định một kế hoạch.
Chemoprevention
Chemoprevention là việc sử dụng các loại thuốc để ngăn chặn các tế bào từ phát triển thành một số loại ung thư. Một số loại thuốc đang được nghiên cứu và sử dụng để giúp làm giảm nguy cơ một số ung thư ở những người được biết có nguy cơ cao. Ví dụ, các loại thuốc tamoxifen và raloxifene có thể được sử dụng để làm giảm nguy cơ ung thư vú. Nguy cơ của mỗi người và tình hình y tế phải được xem xét một cách cẩn thận để cho bất kỳ tác hại của các loại thuốc này không lớn hơn lợi ích. Như chúng ta đã tìm hiểu thêm về các bệnh di truyền, chúng ta nên tìm hiểu thêm về việc sử dụng thuốc để phòng ngừa ung thư.
Phẫu thuật dự phòng (dự phòng)
Phẫu thuật dự phòng (dự phòng) là một lựa chọn khác trong một số trường hợp. Ví dụ, một số phụ nữ có nguy cơ cao bị ung thư buồng trứng có thể quyết định cắt bỏ buồng trứng một khi họ đã có con.
Những thay đổi trong lối sống
Hãy hỏi bác sĩ của bạn nếu có những thay đổi lối sống bạn có thể làm để có thể tác động đến nguy cơ của bạn, chẳng hạn như hạn chế uống rượu và tập thể dục để giảm nguy cơ ung thư đại tràng hoặc ung thư vú. Trong một số trường hợp các tác động của những thay đổi về nguy cơ có thể là nhỏ so với nguy cơ tăng từ đột biến, nhưng bạn vẫn có thể muốn hỏi bác sĩ của bạn những gì bạn có thể làm.
Xét nghiệm phát hiện ung thư và nâng cao nhận thức
Kiểm tra phát hiện sớm có thể được bắt đầu ở độ tuổi sớm hoặc được thực hiện thường xuyên hơn, hoặc các xét nghiệm đặc biệt có thể cần thiết nếu bạn có một kết quả xét nghiệm di truyền dương tính. Trong trường hợp, một người biết là có tăng nguy cơ ung thư đại tràng có thể cần phải bắt đầu sàng lọc sớm hơn so với độ tuổi bình thường 50. Tương tự như vậy, một người phụ nữ với một đột biến di truyền làm tăng nguy cơ ung thư vú có thể cần chụp MRI cùng với chụp X – quang vú để tìm những dấu hiệu sớm của ung thư.
Nó cũng quan trọng để nhận thức được những dấu hiệu có thể và triệu chứng của bệnh ung thư bạn có nguy cơ cao và đi khám bác sĩ ngay lập tức nếu bất cứ điều gì làm bạn quan ngại. Tìm và điều trị ung thư sớm cung cấp các cơ hội tốt nhất của việc có một kết quả tốt.
Chia sẻ kết quả với các thành viên gia đình
Nếu bạn có một đột biến gen làm tăng nguy cơ của bạn, cũng có thể có các yếu tố khác để suy nghĩ về, chẳng hạn như việc nói với các thành viên khác trong gia đình người cũng có thể có nguy cơ cao. Nói với họ có thể giúp họ quyết định có nên đi xét nghiệm hoặc áp dụng một số trong những phương pháp để cố gắng hạ thấp nguy cơ của họ.
Mặt khác, một số kết quả xét nghiệm có thể gây lo lắng nhiều hơn bất cứ điều gì khác và một số thành viên gia đình có thể không muốn biết rủi ro của họ. Điều này đặc biệt đúng nếu không có nhiều điều họ có thể làm với kết quả. Bạn có thể muốn nói chuyện với các thành viên trong gia đình trước khi bạn được xét nghiệm để tìm hiểu xem liệu họ có muốn biết kết quả của bạn.
Làm thế nào khác để thông tin di truyền có thể được sử dụng?
Bệnh nhân, gia đình và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe không phải là những người duy nhất quan tâm đến thông tin di truyền. Dưới đây là một số các nhóm khác, những người có thể sử dụng thông tin này:
Các nhà nghiên cứu y tế và dược phẩm
Các nhà nghiên cứu y tế và dược phẩm đang quan tâm trong việc tiếp cận chi phí thấp với thông tin di truyền và vật liệu. Đây là lý do tại sao các ngành công nghiệp dược phẩm (công ty chế tạo thuốc) đã phản đối quyền sở hữu vật liệu di truyền của các nhà tài trợ. Nếu một người sở hữu thông tin di truyền của họ, các công ty dược phẩm có thể phải trả tiền cho nhà tài trợ để tiếp cận thông tin. Thành viên của phòng dược đã tranh luận chống lại những người sở hữu thông tin di truyền của mình, nói rõ nó sẽ đẩy chi phí thuốc, cái mà sẽ được chuyển sang cho người tiêu dùng.
Hôm nay, các nhà nghiên cứu y tế phải có được sự thông báo đồng ý của cá nhân trước khi bất kỳ nghiên cứu về mẫu mô và DNA có thể được thực hiện.
Công ty bảo hiểm
Công ty bảo hiểm cũng có thể hưởng lợi từ việc tiếp cận thông tin di truyền.
Trong quá khứ, công ty bảo hiểm y tế có thể sử dụng loại thông tin này khi quyết định ai để bảo đảm và bao nhiêu để tính phí bảo hiểm. Nhưng điều này đã thay đổi. Luật liên bang, dựa trên đạo luật không phân biệt thông tin di truyền (GINA), không còn cho phép công ty bảo hiểm y tế ra những quyết định căn cứ vào kết quả của thông tin di truyền…
Lưu ý rằng GINA không hạn chế sử dụng các thông tin di truyền cho bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm tàn tật, hoặc bảo hiểm chăm sóc dài hạn. Nó cũng không nói rằng công ty bảo hiểm y tế phải trả cho bất kỳ xét nghiệm di truyền đặc biệt hoặc điều trị.
Nhà tuyển dụng
Nhà tuyển dụng được phép yêu cầu xét nghiệm di truyền khi nó được sử dụng để giám sát khả năng tiếp xúc với hóa chất độc hại và các chất tại nơi làm việc. Nhưng quyết định phân biệt đối xử và việc làm dựa trên thông tin di truyền bị cấm ở cấp quốc gia đối với hầu hết người sử dụng lao động. GINA cấm việc sử dụng các thông tin di truyền tại nơi làm việc trong quyết định tuyển dụng cho các tổ chức phi chính phủ. Để biết thêm về GINA, xem phần “lợi ích của xét nghiệm di truyền là gì?”.
Tương lai của xét nghiệm di truyền là gì?
Nếu không có câu hỏi, thử nghiệm di truyền sẽ đóng một vai trò lớn trong việc đánh giá nguy cơ ung thư, phát hiện và điều trị trong tương lai.
Dự án bản đồ gen người và gen ung thư
Dự án gen người là một công việc rất lớn, trong đó chính phủ và các nhà nghiên cứu riêng biệt lập bản đồ toàn bộ chuỗi ADN của người (gọi là hệ gen của con người). Dự án đã mất hơn 10 năm và được hoàn thành vào năm 2003. Các nhà khoa học hiện nay ước tính rằng 3 tỷ đồng hoặc “bức thư” như thế tạo nên bộ gen của con người chứa khoảng 25.000 gen. Bước tiếp theo là xác định những gen này và tìm hiểu mỗi gen làm gì. Bản đồ gen cơ bản này sẽ cho phép các nhà nghiên cứu để xác định gen liên quan đến ung thư một cách nhanh chóng hơn.
Một công việc thậm chí lớn hơn, bản đồ gen ung thư (TCGA), hiện đang được tiến hành. Các nhà nghiên cứu đang làm việc để lập bản đồ gen của các tế bào ung thư để cố gắng tìm hiểu làm thế nào những gen này được thay đổi để tạo ra ung thư. Các TCGA sử dụng một mạng tích hợp của hàng trăm nhà nghiên cứu trên khắp Hoa Kỳ và Canada để thu thập các mẫu mô từ những người có một số loại ung thư. Dự án này sẽ giúp ích vốn hiểu biết của chúng ta về cơ sở di truyền của bệnh ung thư, làm xét nghiệm gen hữu ích hơn trong tương lai.
Điều trị cá nhân
Có một số xét nghiệm di truyền – một số có sẵn và một số vẫn còn đang được phát triển – có thể giúp bác sĩ lựa chọn thuốc cho một người.
Ví dụ, một số xét nghiệm có thể cho biết ung thư của một người có khả năng đáp ứng với điều trị nhất định dựa trên những thay đổi gen của nó. Nhiều loại thuốc ung thư mới đang được phát triển dựa trên những thay đổi gen đã được biết thường được tìm thấy trong các tế bào ung thư. Trong một số trường hợp, các bác sĩ bây giờ có thể kiểm tra các tế bào ung thư cho những thay đổi gen để tìm ra nếu điều trị có thể hữu ích.
Các xét nghiệm khác có thể cho biết cơ thể của một người có thể xử lý một số loại thuốc thông thường. Tamoxifen, ví dụ, là một loại thuốc có thể được sử dụng để làm giảm nguy cơ ung thư vú tái phát trở lại. Nhưng cơ thể phải tạo ra một enzyme nhất định để kích hoạt thuốc. Một số nghiên cứu cho rằng tamoxifen có thể làm việc tốt hơn ở những phụ nữ thừa hưởng gen đã tạo ra nhiều enzyme kích hoạt. Nhìn chung, tuy nhiên, các nghiên cứu vẫn chưa được chứng minh rõ ràng liên kết này. Họ cũng đã không cho thấy những người được xét nghiệm có kết quả điều trị tốt hơn. Ngay bây giờ, hầu hết các bác sĩ cho tamoxifen mà không xét nghiệm gen, nhưng các nghiên cứu thêm có thể dẫn đến những lựa chọn khác nhau trong tương lai.
Nhiều hơn nữa được học hỏi tất cả các thời gian về những thay đổi gen trong các tế bào ung thư và về cách mọi người xử lý thuốc dựa trên gen. Điều này được kì vọng sẽ cung cấp cho các bác sĩ thông tin hữu ích về việc chọn thuốc trong tương lai.
Công nghệ tốt hơn
Tại thời điểm này, xét nghiệm di truyền có thể tốn chi phí rất nhiều và nó có thể mất vài tuần để có được kết quả. Nhưng công nghệ tốt hơn được phát triển, xét nghiệm đang trở nên chính xác hơn và có thể xem xét nhiều hơn một gen tại một thời điểm.
Công nghệ chip DNA là một ví dụ về điều này. Những con chip này cho phép các nhà nghiên cứu để tìm những thay đổi trong nhiều gen khác nhau cùng một lúc và phân tích gen đang hoạt động. Trong tương lai, các loại thử nghiệm DNA có thể giúp các bác sĩ tìm hiểu nguy cơ của một người mắc các bệnh khác nhau. Điều này có thể làm cho nó dễ dàng hơn để tùy chỉnh điều trị cho người đó.
Các lĩnh vực khác của nghiên cứu có thể ảnh hưởng đến tầm quan trọng mà xét nghiệm gen sẽ trở thành. Một là lĩnh vực được biết đến là biểu sinh, mà nhìn vào cách các gen được bật và tắt khác hơn so với chỉ thông qua đột biến. Một lĩnh vực khác là nghiên cứu protein, mà nhìn vào mô hình của các protein trong cơ thể. (Gen là những bản thiết kế để tạo ra protein). Các nhà nghiên cứu trong các lĩnh vực này đang phát triển các bài kiểm tra mà một ngày nào đó có thể được sử dụng cùng với hoặc thay vì xét nghiệm di truyền chuẩn.
Bộ dụng cụ xét nghiệm di truyền tại nhà
Trong vài năm qua, một số xét nghiệm di truyền, tiếp thị cho một số mục đích, đã trở nên có sẵn như bộ dụng cụ tại nhà có thể mua được trên Internet. Các bộ dụng cụ bao gồm một hộp nhỏ để thu thập mẫu nước bọt hoặc một miếng gạc chà xát bên trong má. Một vài yêu cầu trong máu, vì vậy người tiêu dùng phải truy cập vào một cơ sở y tế có nó để được thực hiện. Người dùng gửi mẫu đến phòng thí nghiệm, nơi nó được thử nghiệm cho các gen liên quan đến ung thư hoặc các điều kiện khác.
Những xét nghiệm này có thể cung cấp cho một số người truy cập để xét nghiệm di truyền, người có thể không có nó. Nhưng trong khi nhiều công ty tiếp thị các xét nghiệm này làm cho một số loại tư vấn di truyền có sẵn, có những lo ngại về việc liệu mọi người sẽ sử dụng nó (đặc biệt là trước khi mua một thử nghiệm). Các quyết định có xét nghiệm di truyền phức tạp và không có thông tin cơ bản thích hợp và tư vấn, mọi người có thể không hiểu được ý nghĩa đầy đủ của việc thử nghiệm. Họ cũng có thể không có khả năng để giải thích kết quả thử nghiệm của họ một cách chính xác.
Cũng có những lo ngại khác. Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), trong đó quy định các nhà sản xuất kiểm tra di truyền, một số các xét nghiệm này không được khoa học xác nhận. Những kết quả khác chỉ hữu ích nếu người đó có một đánh giá y tế đầy đủ. FDA lưu ý rằng các xét nghiệm di truyền rất phức tạp và họ nên được thực hiện trong phòng thí nghiệm chuyên ngành. Họ cũng khuyến cáo thêm các kết quả được giải thích bởi một bác sĩ hoặc nhân viên tư vấn di truyền người hiểu được giá trị của xét nghiệm và cách giải thích và sử dụng kết quả tốt nhất.
Nếu bạn đang suy nghĩ về việc sử dụng một bộ dụng cụ xét nghiệm tại nhà, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn hoặc một nhân viên tư vấn vấn di truyền đầu tiên. Điều này sẽ giúp bạn quyết định xét nghiệm như vậy là phù hợp với bạn và giúp bạn chuẩn bị cho những gì bạn có thể học hỏi. Bạn nên biết những ưu, khuyết điểm và hạn chế của xét nghiệm di truyền trước khi bạn thực hiện nó. Và hầu hết mọi người sẽ cần một chuyên gia đào tạo để giúp tìm ra chính xác các kết quả có ý nghĩa gì đối với họ và gia đình họ.
Xử lý thông tin di truyền
Quản lý thông tin chúng tôi nhận được từ xét nghiệm di truyền vẫn tiếp tục là một vấn đề quan trọng. Nhiều câu hỏi về quyền lợi của bệnh nhân và sự riêng tư vẫn cần phải được giải quyết và có thể trở nên phức tạp hơn trong tương lai. Khu vực màu xám khác bao gồm xét nghiệm di truyền của trẻ em làm con nuôi, trẻ em kiểm tra cho bệnh mà họ có thể phát triển như người lớn và thử nghiệm trước khi sinh. Cả hai luật pháp quốc gia và quốc tế là cần thiết để giải quyết những mối quan tâm này.
Tài liệu tham khảo
American Society of Clinical Oncology. American Society of Clinical Oncology policy statement update: Genetic testing for cancer susceptibility. J Clin Oncol. 2003;21:2397-2406.
Cameron LD, Sherman KA, Marteau TM, Brown PM. Impact of genetic risk information and type of disease on perceived risk, anticipated affect, and expected consequences of genetic tests. Health Psychol. 2009;28:307-316.
Department of Health and Human Services. “GINA” The Genetic Information Nondiscrimination Act of 2008 Information for Researchers and Health Care Professionals. April 6, 2009. Accessed at www.genome.gov/Pages/PolicyEthics/GeneticDiscrimination/GINAInfoDoc.pdf on October 14, 2013.
Federal Trade Commission. At-Home Genetic Tests: A Healthy Dose of Skepticism May Be the Best Prescription. Accessed at http://oba.od.nih.gov/oba/sacghs/reports/DTC_Consumer_Alert_Jul06.pdf on October 14, 2013.
Giarelli E, Jacobs, LA. Issues related to the use of genetic material and information. Oncol Nurs Forum. 2000;27:459-467.
Hudson KL, Holohan MK, Collins FS. Keeping Pace with the Times – The Genetic Information Nondiscrimination Act of 2008. New Engl J Med. 2008;358:2661-2663.
Johnson A. National Conference of State Legislatures. Plunging Into the Gene Pool. March 2007. Accessed at www.ncsl.org/default.aspx?tabid=13790 on October 14, 2013.
Johnson KA, Rosenblum-Vos L, Petersen GM, et al. Response to genetic counseling and testing for the APC I1307K mutation. Am J Med Genet. 2000;91:207-211.
Matloff ET. Genetic counseling. In: DeVita VT, Hellman S, Rosenberg SA, eds. Cancer: Principles & Practice of Oncology. 8th ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams & Wilkins; 2008:651-658.
Mayo Clinic. Personalized medicine and pharmacogenomics, 2012. Accessed at www.mayoclinic.com/health/personalized-medicine/CA00078 on October 14, 2013.
National Center for Biotechnology Information (NCBI). GeneTests. Accessed at www.ncbi.nlm.nih.gov/sites/GeneTests/?db=GeneTests on October 19, 2011.
National Conference of State Legislatures. Genetics and Health Insurance State Anti-Discrimination Laws. March 2008. Accessed at www.ncsl.org/issues-research/health/genetic-nondiscrimination-in-health-insurance-laws.aspx on October 14, 2013.
National Institutes of Health. National Human Genome Research Institute. Genetic Testing. Accessed at www.genome.gov/10002335 on October 14, 2013.
Saslow D, Boetes C, Burke W, et al. American Cancer Society guidelines for breast screening with MRI as an adjunct to mammography. CA Cancer J Clin. 2007;57:75-89.
The Cancer Genome Atlas. Cancers Selected for Study. Accessed at http://cancergenome.nih.gov/cancersselected on October 14. 2013.
US Department of Energy Office of Science. Human Genome Project Information Archive 1990-2003. Accessed at www.ornl.gov/sci/techresources/Human_Genome/home.shtml on October 14, 2013.
US Department of Labor. FAQs on the Genetic Information Nondiscrimination Act. Accessed at www.dol.gov/ebsa/faqs/faq-GINA.html on October 14, 2013.
Chia sẻ:
Sai sót về ghi liều của Cocilone ® (colchicin) có thể gây ngộ độc
Video chuyển ngữ: Bổ sung rau xanh vào bữa ăn hằng ngày (Stanford, Anh)
Hướng dẫn dùng thuốc: Thuốc không được phép nghiền và bẻ
About Author
