POPI – Công cụ phát hiện kê đơn không hợp lý ở trẻ em

DS. Nguyễn Thị Hiền

Cựu sinh viên Trường ĐHYD Huế

GIỚI THIỆU

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên 50% các thuốc được kê đơn, phân phát hoặc bán không hợp lý và trên 50% quốc gia không thi hành các chính sách cơ bản để tăng cường việc sử dụng thuốc hợp lý.

Ở các nước đang phát triển, dưới 40% bệnh nhân tại các bệnh viện công và dưới 30% bệnh nhân tại các bệnh viện tư được điều trị theo các khuyến cáo lâm sàng.

Sử dụng thuốc trên đối tượng trẻ em cần được dựa trên các khuyến cáo đã được thiết lập từ các cuộc thử nghiệm lâm sàng chất lượng cao. Tuy nhiên trên thực tế, các khuyến cáo thường được dựa trên kinh nghiệm lâm sàng. Việc kê đơn thuốc hợp lý trên trẻ em là vấn đề ở mọi quốc gia và vẫn chưa được nghiên cứu một cách toàn diện và đầy đủ.

CÁC CÔNG CỤ HỖ TRỢ KÊ ĐƠN

Nhiều công cụ đã được phát triển để phát hiện chỉ định không hợp lý (inappropriate prescription) trên bệnh nhân cao tuổi. The Beers Criteria for Potentially Inappropriate Medication Use in Older Adults là bộ tiêu chuẩn đầu tiên được đề xuất và được biết đến nhiều nhất.

Năm 2008, công cụ STOPP/START (Screening Tool of Older Person’s Prescriptions/Screening Tool to Alert doctors to Right Treatment) được phát triển. Công cụ này gồm 2 danh mục thuốc, danh mục STOPP bao gồm các thuốc nên ngừng sử dụng và danh mục START bao gồm các thuốc nên được sử dụng nếu không có chống chỉ định. Một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ chỉ định không hợp lý nhỏ hơn 35% ở các bệnh nhân được kê đơn dựa trên bộ tiêu chuẩn STOPP/START so với bệnh nhân được sử dụng bộ tiêu chuẩn thông thường.

POPI (Pediatrics: Omission of Prescriptions and Inappropriate prescriptions) là công cụ đầu tiên được thiết kế nhằm phát hiện các chỉ định bị bỏ sót hoặc các chỉ định không hợp lý trên đối tượng trẻ em.

PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG CÔNG CỤ POPI

Dự án POPI được bắt đầu tại Bệnh viện Đại học Robert-Debré, AP-HP (Assistance Publique-Hôpitaux de Paris) Paris, Pháp. POPI bao gồm một danh sách các vấn đề sức khỏe thường gặp ở trẻ em. Các vấn đề này được chọn theo các tiêu chuẩn sau đây: tần suất xảy ra ở các bệnh nhân nói chung, lý do nhập viện, tỷ lệ bệnh tật kéo dài. Theo các tiêu chuẩn này, nghiên cứu đã lựa chọn các vấn đề sức khỏe yêu cầu can thiệp bằng thuốc hoặc không cần can thiệp bằng thuốc (nghĩa là việc điều trị trong những trường hợp này sẽ được coi là không hợp lý).

Đối với mỗi chủ đề (bệnh) được lựa chọn, nghiên cứu đã thiết lập chiến lược tìm kiếm y văn để thu thập các khuyến cáo điều trị bệnh. Các dữ liệu này được lấy từ các tổ chức hoặc cơ quan chuyên môn ở Pháp, Mỹ và Anh: Cơ quan an toàn các sản phẩm sức khỏe Pháp (French Health Products Safety Agency – ANSM or Agence Française de Sécurité Sanitaire des Produits de Santé), Thẩm quyền quốc gia Pháp về sức khỏe (French National Authority for Health hoặc Haute Autorité de Santé Française), Hiệp hội các bác sĩ nhi khoa Pháp (French Society for Pediatricians – Société Française de Pédiatrie), Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa kỳ (American Academy of Pediatrics) và Học viện quốc gia về sức khỏe và các chứng cứ lâm sàng, Cochrane Library (UK).

Nghiên cứu sử dụng phương pháp Delphi 2 vòng để đánh giá các đề xuất trong POPI. Mục đích của phương pháp Delphi đó là đạt được sự thống nhất ý kiến và sự đồng thuận chung về một chủ đề cụ thể bằng cách đặt câu hỏi cho các chuyên gia thông qua bộ câu hỏi. Bộ câu hỏi vòng thứ nhất bao gồm tất cả các đề xuất trong bản dự thảo POPI. Các câu trả lời được xếp loại theo thang đo Likert 9 điểm về mức độ đồng thuận từ 1 điểm (hoàn toàn không đồng ý) đến 9 điểm (hoàn toàn đồng ý), và mức độ đồng thuận cuối cùng chính là giá trị trung bình từ các chuyên gia. Chỉ các đề xuất có điểm trung bình trong khoảng 7-9 với sự đồng ý của trên 65% chuyên gia được lựa chọn để đánh giá ở vòng 2. Chỉ các đề xuất có điểm trung bình trong khoảng 7-9 với sự đồng ý của trên 75% chuyên gia sau vòng 2 được giữ lại.

CÔNG CỤ POPI

Sau khi tiến hành phương pháp Delphi 2 vòng, 101 tiêu chuẩn đã được lựa chọn với sự đồng thuận cao (76 chỉ định không hợp lý và 25 chỉ định bị bỏ sót) được trình bày sau đây:

Tài liệu tham khảo:

1. Prot-Labarthe S et al. POPI (Pediatrics: Omission of Prescriptions and Inappropriate Prescriptions): Development of a Tool to Identify Inappropriate Prescribing. PLoS One. 2014; 9(6): e101171. Doi: 10.1371/journal.pone.0101171.
2. Prot-Labarthe S et al. Consensus validation of a tool to identify inappropriate prescribing in pediatrics (POPI). Arch Pediatr. 2016 May;23(5):481-90. doi: 10.1016/j.arcped.2016.02.010.