Sử dụng một số thuốc và vấn đề hiến máu

DS. Nguyễn Công Khanh – BV Hoàn Mỹ Đà Nẵng

1. Dutasteride

Dutasteride (Biệt dược Avodart của hãng GSK) là thuốc được chỉ định để điều trị và phòng ngừa sự tiến triển của bệnh tăng sản lành tính tuyến tiền liệt (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia), với cơ chế ức chế enzyme 5-alpha redutase, do đó ngăn cản sự biến đổi testosteron thành 5-alpha-dihydrotestosteron (DHT), là androgen đóng vai trò chính trong sự tăng sản của mô tuyến tiền liệt. Các dữ liệu tiền lâm sàng gợi ý rằng sự ức chế DHT tuần hoàn có thể ức chế sự phát triển cơ quan sinh dục ngoài ở bào thai bé trai khi người mẹ phơi nhiễm với dutasteride.

Dutasteride có thời gian bán thải trung bình là 3 – 5 tuần, và vẫn xác định được nồng độ của thuốc trong huyết thanh đến tận 4 – 6 tháng sau khi ngừng điều trị (cũng phù hợp với quy tắc thuốc thải trừ hết khỏi cơ thể sau khoảng 7 lần thời gian bán thải). Vì đặc tính này, nam giới sử dụng thuốc được khuyến cáo không nên hiến máu trong thời gian ít nhất 6 tháng sau khi ngừng điều trị, để ngăn ngừa trường hợp máu đó sẽ được truyền cho một phụ nữ mang thai mà bào thai là bé trai

2. Các dẫn xuất tổng hợp của vitamin A

Trong điều trị các bệnh da liễu, chúng ta có nhóm thuốc retinoid đường uống là các dẫn xuất tổng hợp của vitamin A, như:

• Isotretinoin (13-cis-retinoic acid) được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá nặng.
• Alitretinoin (9-cis-retinoic acid) được sử dụng trong điều trị eczema bàn tay mạn tính.
• Acitretin, một retinoid thế hệ 2, được sử dụng trong điều trị các dạng vảy nến nặng.

Tất cả các dẫn chất retinoid đều ẩn chứa nguy cơ gây quái thai cao, do đó đều chống chỉ định tuyệt đối trong thai kì và những phụ nữ có ý định mang thai (FDA phân loại nguy cơ với acitretin và isotretinoin là X, alitretinoin là D). Cần loại trừ khả năng bệnh nhân đang mang thai trong thời gian 2 tuần trước khi bắt đầu điều trị.

Các biện pháp tránh thai có hiệu quả cao cần được áp dụng trong thời gian 1 tháng trước điều trị, trong quá trình điều trị và ít nhất 1 tháng sau khi ngừng điều trị. Riêng đối với acitretin, Hội Bác sĩ da liễu Anh Quốc (BAD), FDA và Dược thư Anh (BNF) đều khuyến cáo không nên có thai trong thời gian ít nhất 3 năm sau khi ngừng điều trị, vì thuốc tích lũy lâu dài trong cơ thể.

Tương tự dutasteride, người bệnh sử dụng các dẫn xuất retinoid được khuyến cáo không nên hiến máu trong lúc đang điều trị và ít nhất 1 tháng sau khi ngừng điều trị đối với isotretinoin và alitretinoin, và đến 3 năm sau khi ngừng điều trị đối với acitretin.