Tháng ba 6, 2018

Ví dụ về tính toán liều thuốc truyền với tốc độ cố định

Dịch: Nguyễn Ngọc Oanh

Nguồn: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/9781119421436.app2/summary

Đối với bơm tiêm

Một bệnh nhân nặng 9.09kg cần dùng một liều tấn công 5 µg/kg fentanyl trước khi được truyền fentanyl liều từ 3 µg/kg/h tới 1 ml/h trong vòng 12h. Nồng độ fentanyl ban đầu dạng ống là 50 µg/ml. Cần bao nhiêu ml fetanyl để có liều tấn công như trên, cần bao nhiêu ml fentanyl để thêm vào saline trong một bơm tiêm 12 cm³ để truyền với tốc độ 1 ml/h?

Bước 1: Tính liều tấn công của fentanyl

9.09 kg x 5 µg/kg = 45 µg

45 µg/ 50 µg/ml = 0.9 ml

Vậy cần 0.9 ml fentanyl để có liều tấn công

Bước 2: Tính toán xem cần bao nhiêu µg/h để bằng 1 ml/h

3 µg/kg/h = 1 ml/h

3 µg x 9.09 kg/h = 1 ml/h

27.72 µg/h = 1 ml/h

Bước 3: Tính xem cần bao nhiêu µg fetanyl để truyền liên tục trong 12h

27.72 µg/h x 12h = 327.24 µg

Bước 4: Chia cho nồng độ ban đầu của fetanyl trong ống tiêm để tính lượng fetanyl cần để đưa vào bơm tiêm 12 cm³

327.24 µg/50 µg/ml = 6.5 ml fetanyl

Bước 5: Tính lượng saline cần hòa tan vào bơm tiêm để hòa tan với fetanyl để đạt 3 µg/kg/h tương đương 1 ml/h

12 ml (bơm tiêm 12 cm³) – 6.5 ml fetanyl = 5.5 ml NaCl

Hòa 5.5 ml NaCl với 6.5 ml fetanyl truyền với tốc độ 1 ml/h tương đương 3 µg/kg/h.

2. Một con mèo nặng 3.5 kg bị cắt cụt một chân cần 0.2 mg/kg methadone q 4h, lidocaine và ketamin truyền với tỉ lệ cố định. Truyền liều lidocaine 20 µg/kg/h tới khi đạt 1 ml/h và ketamine 0.2 µg/kg/h tới khi đạt 1 ml/h. Cả 2 dung dịch được hòa tan với NaCl vào bơm tiêm 20 cm³, truyền trong 20h.

Methadone 10 mg/ml

Lidocaine 20 mg/ml

Ketamine 100 mg/ml

Bước 1 : Tính toán lượng methadone cần thiết bệnh nhân cần q 4h

3.5 kg x 0.2 mg/kg = 0.7 mg

0.7 mg/10 mg/ml = 0.07 ml

Con vật sẽ được tiêm liều 0.07 ml methadone tĩnh mạch gián đoạn

Bước 2: Tính toán lượng lidocaine cần hòa tan vào bơm tiêm 20 cm³

3.5 kg x 20 µg/kg/phút = 70 µg/phút

Chuyển phút thành giờ

70 µg/phút x 60 phút/h = 4200 µg/h

Chuyển µg sang mg

4200 µg/h ÷ 1000 µg/mg = 4.2 mg/h

Tính tốc độ truyền của lidocaine

4.2 mg/h ÷ 20 mg/ml = 0.21 ml/h

Vậy liều lidocaine cần thiết để truyền trong 20h là:

0.21 ml/h x 20h = 4.2 ml

Bước 3: Tính lượng ketamine cần thêm vào trong bơm tiêm 20 cm³

3.5 kg x 0.2 mg/kg/h = 0.7 mg/h

Chia cho nồng độ ban đầu của ketamine

0.7 mg/h/100 mg/ml = 0.007 ml/h

Lượng ketamine cần thiết để truyền trong 20 h là

0.007 ml/h x 20 h = 0.14 ml ketamine

Bước 4: Tính lượng NaCl cần thiết để hòa tan vào bơm tiêm 20 cm³ để đạt nồng độ 1 ml/h

20 ml – 4.2 ml lidocaine – 0.14 ml ketamine = 15.66 ml NaCl

Như vậy phối hợp 4.2 ml lidocaine, 0.14 ml ketamine và 15.66 ml NaCl vào bơm tiêm, cho truyền với tốc độ 1 ml/h để đạt được nồng độ lidocaine 20 µg/kg/phút và ketamine 0.2 mg/kg/h.

2. Tính liều truyền cố định

Liều truyền cố định có thể được dễ dàng tính toán dựa theo công thức sau:

B Trọng lượng cơ thể (kg)

C Thể tích hòa tan (ml)

D Tốc độ dung dịch mong muốn (ml/h)

E Nồng độ thuốc mg/ml

A x B x C x 60/ D x E x 1000 = thể tích (ml) của thuốc cần thiết để phối hợp với các chất hòa tan.

Bảng 1

Thuốc	Liều tấn công	Liều truyền cố định	Tính nhanh	Ghi chú
Morphine (M)	0.1 mg/kg IM	0.03 mg/kg/h (0.5 µg/kg/phút)	Thêm 1.5 mg vào 500 ml dịch truyền với tốc độ 1 mg/kg/h	Mèo có thể cần tác dụng an thần nhẹ do đó có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine
Hydromorphone	0.025 mg/kg IV	0.01 mg/kg/h	Thêm 5 mg vào 500 ml dịch truyền với tốc độ 1mg/kg/h	Có thể gây tăng thân nhiệt Có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine
Fetanyl	0.001-0.003 mg/kg IM hoặc IV (1-3 µg/kg IV)	2-5 µg/kg/h (0.03-0.08 µg/kg/phút) sau phẫu thuật 5-20 µg/kg/h (0.08-0.3 µg/kg/phút) trong phẫu thuật	Với liều 5µg/kg/h, thêm 2.5 mg vào 500 ml dung dịch, truyền với tốc độ 1mg/kg/h	2.5 mg = 50 ml Fetanyl; Loại bỏ 500 ml dung dịch lactate ringer trước khi thêm Fetanyl. Có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine
Methadone	0.1-0.2 mg/kg IV	0.12 mg/kg/h	Thêm 60 mg vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 mg/kg/h	Có thê gây ra an thần, có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine
Butorphanol	0.1 mg/kg IV	0.1-0.2 mg/kg/h	Thêm 50 ml vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h hoặc 0.1 mg/kg/h	Chỉ có hiệu lực trung bình và có tác dụng trần.
Ketamine (K)	0.25 mg/kg IV	0.12-0.6 mg/kg/h (2-10 µg/kg/phút)	Thêm 60 mg vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h cho 0.12 mg/kg/h	Thường được phối hợp với các opioid, có thể gây ra cảm giác bồn chồn
Lidocaine	0.25 mg/kg IV	1.5 mg/kg/h (25 µg/kg/phút)	Thêm 750mg vào 500ml truyền với tốc độ 1 ml/kg/h	750mg = 37.5ml; Loại bỏ 37.5 ml dung dịch lactate ringer trước khi thêm Lidocaine. Có thể phối hợp với opioid và/hoặc Ketamine
		Ở mèo, liều truyền không nên lớn hơn 10µg/kg/phút	300 mg lidocaine trong 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1ml/kg/h	Lidocaine có thể bị chống chỉ định ở mèo do ảnh hưởng lên tim mạch
Medetomidine (Med)	1-5 µg/kg	0.001-0.004 mg/kg/h	Thêm 500µg Med hoặc 250µg Dex (0.5 ml) vào 500ml dung dịch truyền với tốc độ 1-4 µg/kg/h	Có tác dụng giảm đau, an thần nhẹ, Có thể phối hợp tốt với opioid để truyền với tốc độ cố định hoặc truyền đơn độc
Dexmedetomidine (D)	1-2 µg/kg (IV hoặc IM)	1-4 µg/kg/h 0.0005-0.002 mg/kg/h
Morphine/Ketamine	M: 0.10mg/kg IM K: 0.25mg/kg IV	0.03 mg/kg/h M 0.12 mg/kg/h K	Thêm 15mg M và 60 mg K vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 mg/kg/h	Có thể sử dụng tới nồng độ 3ml/kg/h nhưng có thể gây ra cảm giác bồn chồn. Có thể thay thế Morphine bằng Ketamine hoặc Fetanyl
Morphine/Ketamine/ Lidocaine	M: 0.10mg/kg IM K: 0.25mg/kg IV L: 0.25 mg/kg IV	0.03 mg/kg/h M 0.12 mg/kg/h K 1.5 mg/kg/h L	Thêm 15mg M và 60mg K và 750mg (hoặc 300mg) L vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h	Có thể thay thế Morphine bằng Fetanyl, Hydromophone hoặc Methadone

Bảng 2

Thuốc	Liều tấn công	Liều truyền tốc độ cố định	Tính nhanh	Ghi chú
Morphine (M)	0.5mg/kg IM hoặc 0.25 mg/kg truyền IV chậm	0.12-0.3mg/kg/h (2.0-3.3 µg/kg/phút)	Thêm 60ml vào 500 ml dung dịch, truyền với tốc độ 1 ml/kg/h tới 0.12 mg/kg/h	Có thể gây an thần, có thể phổi hợp với Ketamine hoặc Lidocaine
Hydromorphone	0.05-0.1 mg/kg IV	0.01-0.05 mg/kg/h	Thêm 5-24 mg vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1ml/kg/h	Có thể gây an thần, có thể phổi hợp với Ketamine hoặc Lidocaine
Fetanyl (F)	0.01-0.03 mg/kg IM hoặc IV (1-3 µg/kg IV)	2-10 µg/kg/h (0.03-0.02 µg/kg/phút) sau phẫu thuật 3-40 µg/kg/h (0.05-0.7 µg/kg/phút) trong phẫu thuật	Với liều 5µg/kh/h, thêm 2.5 mg vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1ml/kg/h	2.5 mg = 50 ml Fetanyl; Loại bỏ 500 ml dung dịch lactate ringer trước khi thêm Fetanyl. Có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine Trong phẫu thuật liều thuốc có thể lên tới 20-40 µg/kg/h
Methadone	0.1-0.2 mg/kg	0.12 mg/kg/h	Thêm 60mg vào 500ml, truyền với tốc độ 1 ml/kg/h	Có thê gây ra an thần, có thể phối hợp với Ketamine và/hoặc Lidocaine
Butophanol	0.1 mg/kg IV	0.1-0.2 mg/kg/h	Thêm 50 mg vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h tới 0.1 mg/kg/h	Chỉ có hiệu lực trung bình và có tác dụng trần.
Ketamine (K)	0.25 mg/kg IV	0.12-0.6 mg/kg/h (2-10 µg/kg/phút)	Thêm 60 mg vào 500 ml dung dịch, truyền với tốc độ 1 ml/kg/h tới 0.12 mg/kg/h	Thường được phối hợp với các opioid, có thể gây ra cảm giác bồn chồn. Liều có thể cao hơn nếu dùng hậu phẫu
Lidocaine	0.5-1.0 mg/kg IV	1.5-3 mg/kg/h (25-50 µg/kg/phút)	Thêm 750 mg vào 500 ml dung dịch, truyền với tốc độ 1 ml/kg/phút tới 25 µg/kg/phút	750mg = 37.5ml; Loại bỏ 37.5 ml dung dịch lactate ringer trước khi thêm Lidocaine. Có thể phối hợp với opioid và/hoặc Ketamine
Medetomidine (Med) hoặc Dexmedetomidine (D)	1-5 µg/kg Med; 1-2 µg/kg D (IV hoặc IM)	0.001-0.004 mg/kg/h Med (1-4 µg/kg/h); 0.0005-0.002 mg/kg/h D	Thêm 500 µg Med hoặc 250 µg D (0.5 ml) vào 500ml dung dịch truyền với tốc độ 1-4 µg/kg/h	Có tác dụng giảm đau, an thần nhẹ, Có thể phối hợp tốt với opioid để truyền với tốc độ cố định hoặc truyền đơn độc
Morphine/Ketamine	M: 0.5 mg/kg K: 0.25 mg/kg	0.12 mg/kg/h (M) và 0.12 mg/kg/h (K)	Thêm 60 ml M, 60 ml K vào 500ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h	Có thể được sử dụng với liều 3 ml/kg/h nhưng có thể gây ra tác dụng an thần, cảm giác bồn chồn. Có thể thay thế Morphine bằng Ketamine hoặc Fetanyl
Morphine/Ketamine/ Lidocaine	M: 0.5 mg/kg K: 0.25 mg/kg L: 0.5 mg/kg	0.12 mg/kg/h (M); 0.12 mg/kg/h (K); 1.5 mg/kg/h (L)	Thêm 60mg M và 60mg K và 750mg L vào 500 ml dung dịch truyền với tốc độ 1 ml/kg/h	Có thể thay thế Morphine bằng Fetanyl, Hydromophone hoặc Methadone

Bảng biểu diễn nồng độ thuốc giảm đau có thể thêm vào dịch truyền tĩnh mạch (chỉ phù hợp nếu tốc độ truyền không thay đổi)

Lượng Lidocaine (20 mg/ml) cần thêm vào túi dịch truyền 1 lít

Tốc độ truyền	Liều duy trì 90 ml/kg/24h	½ liều duy trì	2x liều duy trì	Trong phẫu thuật 10ml/kg/h
Liều Lidocaine
25 µg/kg/phút	21 ml	42 ml	11 ml	7.5 ml
50 µg/kg/phút	42 ml	83 ml	22 ml	15 ml
75 µg/kg/phút	63 ml	125 ml	33 ml	22.5 ml

Nhiều bác sĩ xem liều duy trì của lidocaine là 45-50 ml/kg/24h, do đó liều 90 ml/kg/24h như trên có thể là quá cao đối với bệnh nhân bình thường.

Trước khi thêm một thể tích lidocaine vào dịch truyền cần phải loại bỏ một thể tích tương đương dung dịch Ringer Lactate.

Liều thấp lidocaine (25-50 µg/kg/phút) được sử dụng cho giảm đau trong khi 3 liều lidocaine kể trên được dùng trong điều trị loạn nhịp.

Tính toán nhanh liều lidocaine 36 µg/kg/phút: thêm 50 ml dung dịch lidocaine 2% vào 1 lít dung dịch Ringer Lactate truyền với tốc độ 1 ml/pound/h.

Liều Ketamine truyền tốc độ cố định (CRI): Thêm 60 mg (0.6 ml của 100 mg/ml) ketamine vào túi dịch truyền 1 lít truyền với tốc độ 2 ml/kg/h tới 2 µl/kg/phút, với tốc độ của dịch truyền phẫu thuật (10 ml/kg/h) để đạt tới 10 µg/kg/phút (liều dùng trong phẫu thuật).

Liều Fetanyl truyền tốc độ cố định (CRI):

Đối với chó: Liều tấn công 2-5 µg/kg/h, 5-20 µg/kg/h dùng trong phẫu thuật, 2-5 µg/kg/h dùng cho hậu phẫu.

Đối với mèo: Liều tấn công 1-2 µg/kg, 5-10 µg/kg/h dùng trong phẫu thuật, 1-2 µg/kg/h dùng cho hậu phẫu.

Liều Hydromorphone truyền tốc độ cố định (CRI): 0.01-0.05 mg/kg/h (cho cả chó và mèo)

Lượng morphine (15 mg/ml) cần thêm vào túi dịch truyền 1 lít

Tốc độ truyền	Liều duy trì 90 ml/kg/24h	½ liều duy trì	2x liều duy trì	Trong phẫu thuật 10ml/kg/h
Liều Morphine
0.5 µg/kg/phút (liều cho mèo)	0.5 ml	1.0 ml	0.25 ml	0.2 ml
1 µg/kg/phút	1.0 ml	2.0 ml	0.5 ml	0.4 ml
2 µg/kg/phút	2.0 ml	4.0 ml	1.0 ml	0.8 ml

Nhiều bác sĩ xem liều duy trì của lidocaine là 45-50 ml/kg/24h, do đó liều 90 ml/kg/24h như trên có thể là quá cao đối với bệnh nhân bình thường.

Liều Morphine/Ketamine/Lidocaine

Đối với túi dịch Ringer Lactate 500 ml thêm:	Truyền với tốc độ 10ml/kg/h để đạt được
10 mg morphine (0.66 cm³)	Morphine 0.2 mg/kg/h
120 mg lidocaine(6 cm³ 2%)	Lidocaine 2.5 mg/kg/h
100 mg ketamine (1 cm³)	Ketamine 2 mg/kg/h

Luyện tập tính liều truyền tốc độ không đổi

Một số thông tin cần biết

Liều thuốc cần được truyền (ví dụ 3 µg/kg/phút hoặc 0.18 mg/kg/h)

Cân nặng của bệnh nhân (kg)

Kích thước túi dịch truyền

Nồng độ của thuốc

Đối với liều thuốc dạng mg/kg/h

Bước 1: Lập phép tính dựa trên liều dùng	mg/kg/h = mg cần thêm vào dịch truyền
Bước 2: Thay dấu gạch chéo bằng ký hiệu thời gian	mg x kg x h = mg cần thêm vào dịch truyền
Bước 3: Thêm các thông tin đã biết	Liều lượng và cân nặng
Bước 4: Tính thời gian	Kích thước túi dịch truyền÷tốc độ truyền trên 1 giờ = Số giờ túi dịch truyền được truyền hết
Bước 5: Tính phép toán	mg x kg x h = số mg cần thêm vào túi dịch truyền
Bước 6: Tính thể tích thuốc cần thêm vào túi	Lượng thuốc cần thêm (mg)/ Nồng độ (mg/ml) = số ml cần thêm vào túi

Đối với liều thuốc dạng µg/kg/phút

Bước 1: Lập phép tính dựa trên liều dùng	µg/kg/phút = µg cần thêm vào dịch truyền
Bước 2: Thay dấu gạch chéo bằng ký hiệu thời gian	µg x kg x h = µg cần thêm vào dịch truyền
Bước 3: Thêm các thông tin đã biết	Liều lượng và cân nặng
Bước 4: Tính thời gian (h)	Kích thước túi dịch truyền÷tốc độ truyền trong 1 giờ = Số giờ túi dịch truyền được truyền hết
Bước 5: Chuyển đơn vị giờ sang phút	Số giờ x 60 phút/h
Bước 6: Tính phép toán	µg x kg x h = số µg cần thêm vào túi dịch truyền
Bước 7: Chuyển µg sang mg	Chia số µg với 1000
Bước 8: Tính thể tích thuốc cần thêm vào túi	Lượng thuốc cần thêm (mg)/ Nồng độ (mg/ml) = số ml cần thêm vào túi

Bài tập ví dụ

Một chú chó nặng 60 pound cần truyền nhỏ giọt hydromorphone. Cần thêm bao nhiêu hydromorphone 2 mg/ml vào túi dịch NaCl 500 ml và truyền với tốc độ 0.05 mg/kg/h. Tốc độ nhỏ giọt là 25 ml/h

Lời giải:

60 pounds = 27 kg

Phép tính: 0.05 mg/kg/h x 27 kg x 500 ml/ 25 ml/h = 0.05 x 27 x 20 = 27 mg

27 mg/ 2 mg/ml = 13.4 ml cần thêm vào túi dịch NaCl 500 ml

Một con chó nặng 20 kg cần truyền lidocaine 30 µg/kg/phút. Dùng túi dịch truyền 1 lít với tốc độ 40 ml/h. Cần thêm bao nhiêu lidocaine 2% vào túi dịch?

Phép tính: 30 µg/kg/phút x 20 kg x 1000 ml/ 40 ml/h = 30 x 20 x 25h

Chuyển h sang phút: 25 x 60 phút/h = 1500 phút

30 x 20 x 1500 = 900,000 µg

Đổi µg sang mg: 900,000 µg/ 1000 µg/mg = 900 mg

2% lidocaine = 20 mg/ml

900/20 = 45 ml lidocaine cần thêm vào túi dịch truyền